‏تأثیر درج کسره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی اضافه بر سرعت و درک خواندن متون فارسی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور

چکیده

در این مقاله نشان داده ‏می‏شود که وارد کردن نشانه­ای برای کسره‏ی اضافه در زنجیره‏ی خط فارسی، چگونه بر سرعت و درک خواندن تأثیر می‏گذارد. بر ­­این اساس از مدل­های پردازش خواندن و نیز اصول تقطیع در بررسی متن حاوی تتابع اضافات استفاده شده است تا نتایج بر مبنایی کاملا علمی ارائه گردد. با استفاده از روش شبه‏آزمایشی سرعت خواندن در ده آزمودنی بررسی و میزان آن از طریق فرمول نیوتن محاسبه شد. نتایج به گونه­ای واضح بالا رفتن سرعت خواندن را در مواردی که کسره‏ی اضافه در متن نوشتاری درج گردیده بود تائید کرد. عدم درج کسره‏ی اضافه در جمله‏ی دارای تتابع اضافات که از نوع جملات کوچه‏باغی و مبهم است، مشکلاتی را در روان‏خوانی ایجاد می­­­­­کند؛ در چنین شرایطی علاوه بر فرایند تقطیع، فرایند­های بازتحلیل و ترمیم به فرایند­های پردازش اضافه می­گردند. همین عامل مهمترین دلیل در کاهش سرعت درک خواندن است زیرا زمان بیشتری برای پردازش صرف می‏شود. برای نشان دادن این موضوع، نمودار درختی عباراتی که دارایِ تتابع اضافات بودند در حالت­هایی که این عبارات بدون درج کسره تقطیع شده بودند ترسیم گردید تا به گونه­ای شماتیک تقطیع، بازتحلیل، و ترمیم آن‌ها مشخص گردد. در نهایت جملات مورد بحث را به همراه نمودار درختی آن‌ها بررسی نمودیم و نشان دادیم چگونه فقدان کسره‏ی اضافه موجب بروز ابهام می‏شود، فرایند درک را مختل می­کند، و سرعت آن را کاهش می‏دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of the Insertion of Kasre-ye Ezâfeh on the Speed of Reading and Reading Comprehension of Persian Texts

نویسندگان [English]

  • B R 1
  • M Gh 2
1 دانشیار، گروه زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور
2 دانشجوی دکتری زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور
استاجی، اعظم و جهانگیری، نادر (1385)، "منشا کسره‏ی اضافه در زبان فارسی." مجله‏ی مطالعات و پژوهش‌های دانشکده‏ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ش 47، 69-81.
استاینبرگ، دنی د. (1387)، درآمدی بر روانشناسی زبان. ترجمه ارسلان گلفام، تهران: سمت.
استرنبرگ، رابرت جی. (1386)، روانشناسی شناختی (جلد دوم)، ترجمه‌ی مریم وفایی. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
ایرانی، محمد (1389)، "ضبط ارجح "ی" میانجی در حالت اضافه و همایی با "ها"ی غیرملفوظ." مجله‏ی فنون ادبی دانشکده‏ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان. س 2، ش 1(پیاپی2)، 63- 88.
باطنی، محمدرضا (1363)، نگاهی تازه به دستور زبان. تهران: آگاه.
باطنی، محمدرضا (1348/1382توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی (چاپ چهاردهم). تهران: امیرکبیر.
بیجن‌خان، محمود (1382)، " کسره‌ی اضافه از دیدگاه معنایی" جشن‌نامه دکتر علی اشرف صادقی، به کوشش امید طبیب‌زاده. همدان: دانشگاه بوعلی‏سینا، 255-229.
 بیجن‏خان، محمود (1387)، امکان‏سنجی برای تجزیه و تحلیل کسره‏ی اضافه در زبان فارسی با روش انطباق الگو. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
دهخدا، علی‏اکبر (1377)، لغت‏نامه، جلد پانزدهم. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رینر، کیث و پولاچک، الکساندر (1387)، روان‌شناسی خواندن. ترجمه‌ی مجدالدین کیوانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سمیعی (گیلانی)، احمد (1383)، نگارش و ویرایش. تهران: سمت.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1385)، دستور خط فارسی (چاپ پنجم). تهران.
قیس‏رازی، شمس (1373)، المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: انتشارات فردوس.
صادقی، علی‏اشرف (1365)، "التقای مصوت­ها و مسئلهء صامت­های میانجی." مجله‏ی زبانشناسی، س3، ش2، 3-22.
صادقی، علی‏اشرف و ارژنگ، غلامرضا (1355)، دستور (سال دوم آموزش متوسطه). تهران: سازمان کتاب‏های درسی.
فرشیدورد، خسرو (1387)، دستور مختصر تاریخی زبان فارسی. تهران:
 انتشارات زوار.
معین، محمد (1342)، فرهنگ فارسی، چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
‏ناتل‏خانلری، پرویز (1363)، دستور زبان فارسی (چاپ چهارم). تهران: انتشارات بابک.
ناتل‏خانلری، پرویز (1366)، تاریخ زبان فارسی، جلد سوم. تهران: نشر نو.
 
Adams, M.J. (1999), ''Reading'', In R.A. Wilson & F.C. Keil (Eds.), The MIT encyclopedia of the cognitive sciences (PP. 705- 707). Cambridge, MIT: MIT Press
Adams, M.J. , Treiman, R. & Pressley, M. (1997), "Reading, writing and literacy. ''In I. Sigel & A. Renninger (Eds.), Handbook of child Psychology (5th ed., Vol. 4). Child Psychology in practice (pp. 275- 357). NY: Wiley.
Bailey, K.G.D. & Ferreira, F. (2003), "Disfluencies affect the parsing of garden-path sentences. Journal of Memory and Language 49: 183–200.
Bever, T.G. (1970), " The cognitive basis for linguistic structures.'' In J.R. Hayes (ed.) Cognition and the development of language. NY: Wiley.
Boland, J.E. & Blodgett, A. (2001), "Understanding the constraints on syntactic generation: lexical bias and discourse congruency effects on eye movements. " Journal of Memory and Language 45: 391–411.
Christianson, K. et al. (2001). "Thematic roles assigned along the garden path linger." Cognitive Psychology 42: 368–407.
Clark, H.H. and Wasow, T. (1998), "Repeating words in spontaneous speech." Cognitive Psychology 37: 201–242.
Core, Mark G. & Schubert, Lenhart K. (1999 )," A syntactic framework for speech repairs and other distruptions. " In Proceedings of the 37th Annual Meeting Association for Computational Linguistics. (pp. 413-420). Department of Computer Sciences, University of Rochester.
Ferreira, F. & Henderson, J.M. (1999), "Recovery from misanalyses of garden-path sentences." Journal of Memory and Language 31: 725–745.
Field, J. (2003 ), Psycholinguistics: A resource book for students. London & NY: Routledge.
Fodor, J.D. & Inoue, A. (1998), "Attach anyway." In Fodor, J.D. and Ferreira, F.(eds.), Reanalysis in Sentence Processing.(pp. 101–141), Kluwer.
 Garman, M. (1990). Psycholinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
 Goodman, K.S.(1967), "Reading: A psychological guessing game." Journal of the Reading Specialist 6: 126-135.
Goodman, K. S. (1970). "Reading: A psychological guessing game." In H. Singer and R.B. Ruddell (eds.), Theoretical models and processes of reading. Newark, DE: International Reading Association.
Grishman, R.(1986), Computational linguistics: An introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
Hudson, G. (2000), Essential introductory linguistics. UK: Blackwell Publishers Ltd.
Just, M. & Carpenter, P.A. (1987), The Psychology of reading and language comprehension. Boston: Allyn and Bacon.
Kimball, J.(1973), "Seven principles of surface structure parsing in natural language. " Cognition 2: 15-47.
Lau, E. & Ferreira, F.(2005), Lingering effects of disfluent material on comprehension of garden-path sentences. Language and Cognitive Processes 20: 633-666.
MacKay, D.G.(1966), "To end ambiguous sentences." Perception and Psychophysics 1: 426-36.
Omanson, R.C.(1985), "Knowing words and understanding texts."In T.H. Carr(ed.) The development of reading skills. San Francisco: Jossey-bass.
Perfetti, C.A.(1985), Reading ability . NY: Oxford University Press.
Rumelhart, D. E. (1977). "Toward an interactive model of reading. " In S. Dornic (ed.), Attention and performance VI. Hillside, NJ: Erlbaum.
Rumelhart, D.E. & McClelland, J.L. (1981), '' Interactive processing through spreading activation,'' In A.M. Lesgold & C.A. Perfetti (Eds.), Interactive processes in reading (pp. 37- 60). Hillsdale, NY: Erlbaum.
Rumelhart, D.E. & McClelland, J.L. (1982), " An Interactive activation model of context effective in letter perception: Part 2. The contextual enhancement effect and some tests and extension of the model.'' Psychological Review 89: 60- 94.
Seidenberg, M.S. and MacDonald, M.C. (1999), "A probabilistic constraints approach to language acquisition and processing. " Cognitive Sciences 23: 569–588
Stuart, P. et al. (2001), " The preservation of structure in language comprehension: Is reanalysis the last resort? " Journal of Memory and Language 45: 283–307.
http://www.turkiran.com/dr.batani.htm.