بررسی نقش برنامه درسی پنهان در هدایت دانش‌آموزان دوره متوسطه به سمت رشته علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی

2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون

3 معاون دبیرستان

چکیده

هدف  این پژوهش بررسینقش برنامه درسی پنهان در هدایت یا عدم هدایت دانش‌آموزان دوره متوسطه به سوی  رشته علوم انسانی می‌باشد. روش تحقیق ترکیبی از نوع اکتشافی – متوالی می‌باشد. در بخش کیفی نمونه تحقیق 22نفر از دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه  به روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب و بر اساس قاعده اشباع نظری به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این بخش داده های تحقیق با استفاده از مصاحبه گردآوری و بر اساس روش تحلیل مضمون بررسی شد که  در نتیجه 60 کد مفهومی پایه استخراج شد. این کدها ابتدا  در قالب مضامین سازمان دهنده و سپس در قالب مضامین فراگیر  قرار گرفت. در بخش کمی 352 نفر از دانش‌آموزان به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند . اطلاعات نیز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد که دارای روایی و پایایی (87/0 = α) قابل قبول بود. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد، چهار مؤلفه اساسی محیط فرادستی آموزشگاه، سیستم اداری و مدیریت آموزشگاه، معلم و دوستان از مؤلفه‌های مهم برنامه درسی پنهان در عدم هدایت دانش‌آموزان به سمت رشته علوم انسانی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation Into the Role of the Hidden Curriculum in Guiding High School Students toward Humanities

نویسندگان [English]

  • pari mashayekh 1
  • alireza ghasemezad 2
  • zahra mohaghegh por 3
1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون
2 Islamic Azad university
3 آموزش و پرورش
چکیده [English]

The purpose of this research was to investigate role of hidden curriculum in guiding high school students toward humanities. The research method was Mixed Method and the qualitative and quantitative methods have been used to carry it out. Participants were secondary school students who were selected by purposeful sampling. The research data were collected from semi-structured interview and researcher-made questionnaire. In order to determine the reliability of the questionnaires, Cranach’s alpha coefficient was used (alpha coefficient, 87%). Questionnaire analyzed using confirmatory factor analysis. Finally, based on the research findings main components 1- environment of the school, 2- administrative and management system of the school, 3-teachers and 4- friends were important factors in directing or not directing students to the humanities, and whether to choose or not to do so.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hidden curriculum
  • high school students
  • humanities
امینی، محمد. مهدی زاده، مریم. ماشاالهی نژاد، زهرا و علیزاده، مرضیه (1390). بررسی رابطه بین مؤلفه‌های برنامه درسی پنهان و روحیه علمی دانشجویان. پژوهش و برنامه ریزی درآموزش عالی، 62،103-86.
امینی، مهرداد. مرزوقی، رحمت اله. مزیدی، محمد. ترک زاده، جعفر و محمدی، مهدی (1394). بررسی دستاوردها و پیامدهای برنامۀ درسی ضمنی دانشجویان در دانشگاه.نظریهوعملدربرنامۀدرسی،3 (5)،44-23.
امین بیدختی، علی اکبر و دارائی،مریم (1390). بررسی علل گرایش کم دانش‌آموزان دختر مستعد به رشته‌ی علوم انسانی در دبیرستان‌های شهر سمنان. رهیافتینودرمدیریت آموزشی،2 (5)، 28 -1.
بهرامی نژاد، نوازالله. (1395). چگونه نخبگان را به مدیریت‌های کلان علوم انسانی هدایت کنیم، شیراز: همارا
بیان فر، فاطمه. ملکی، حسن و سیف، علی اکبر. (1389). بررسی تأثیر برنامه درسی پنهان مدارس بر بازده‌های عاطفی دانش‌آموزان دوره راهنمایی به منظور ارائه مدل. مطالعات برنامه درسی، 5 (17)، 85-57.
تقوایی یزدلی، زهرا (1392). تحلیل وضعیت برنامه درسی پنهان دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه کاشان و ارتباط آن با میزان هوش هیجانی دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کاشان.
جانعلی زاده، حیدر. شارع پور، محمود و کاشفی، رضا. (1391). بررسی نقش برنامه درسی پنهان در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. مطالعات جامعه شناختی جوانان، 3 (8)، 91-82.
حسن تاج، نسیبه (1389). آسیبشناسیتحققاهدافبرنامهدرسیدینیدورهمتوسطه ازمنظربرنامهدرسیپنهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س).
ربانی، رسول و ربیعی، کامران. (1390). ارزیابی انتخاب رشته و تأثیر آن بر رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه اصفهان. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی،17 (2)،120-99.
رحیمی، عزیزاله (1380). بررسی تأثیر نظام خانوادگی و آموزشی بر انتخاب رشته دانش‌آموزان دوره متوسطه استان خراسان. طرح پژوهشی. مصوب اداره آموزش و پرورش استان خراسان.
رضا پورمیرصالح، یاسر. شفایی، مریم و براتی، سمیه. (1395). بررسی وضعیت آگاهی، دسترسی و استفاده دانش‌آموزان از منابع اطلاعاتی مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی. پژوهش‌های مشاوره، 15 (60)، 61-83
رفیع پور، فرامرز (1390). موانع رشد علمی ایران و راه حل‌های آن، تهران : شرکت سهامی انتشار
سبحانی نژاد، مهدی. احمد آبادی، نجمه. محمدی، صمد و محمدی، آزاده. (1393). تبیین نقش مؤلفه‌های برنامه درسی پنهان آموزش عالی در بازتولید سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی. نامه آموزش عالی 7 (28) 117-97
سفارصفت، آزاده. قاسمی، فاطمه. زینالی، محدثه و نجفی، فاطمه السادات. (1378). بررسی عدم گرایش جوانان به علوم انسانی. تهران :کنگره ملی علوم انسانی.
سیلور، جی گالن. الکساندر، ویلیام ام. لوئیس و آرتور، جی (1391). برنامه‌ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه غلام‌رضا خوی نژاد. مشهد: به نشر
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: دبیرخانه شورای عالی
صادقی، علیرضا و هواس بیگی، فاطمه. (1395). نقد نظریه رایج برنامه درسی پنهان؛ ضرورت چرخش پارادایمی از برنامه درسی قصد نشده به برنامه درسی قصد شده. مطالعات برنامه درسی،10 (40)،121
صفایی موحد، سعید. باوفا، داوود (1392). به سوی فرانظریه‌ای دیگر برای شناخت برنامه درسی پنهان. پژوهشدربرنامه ریزیدرسی،2 (10)،96-76.
طالبی، ابوتراب، شریفی فدیجی، حسین. (1394). برنامه درسی پنهان در زندگی دانش‌آموزی مقاومت همراه با تابعیت. جامعه، فرهنگ، رسانه، 5 (17)، 57-78.
عسکری، نجمه. سالاری، زبیده و عامری پور، لیلا. (1395). بررسی علل گرایش کم دانش‌آموزان دختر مدارس خاص به رشته علوم انسانی. مطالعاتروانشناسیوعلومتربیتی،2 (13)،182-171.
علی خانی، محمد حسین. مهرمحمدی، محمود (1384). بررسی پیامدهای قصد نشده ناشی از محیط اجتماعی مدارس متوسطه شهر اصفهان. علوم تربیتی و روانشناسی،12 (4)، 146-121.
فتحی واجارگاه، کورش و واحده چوکده، سکینه. (1385). شناسایی آسیب‌های تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان: نظام آموزش متوسطه نظری از دیدگاه معلمان زن شهر تهران و ارائه راهکارهای برای بهبود وضعیت آن. نوآوری‌های آموزشی، 5 (17)، 132-93.
فتحی واجارگاه، کورورش و بزرگ، حمیده (1391). شناسایی برنامه درسی پنهان ناشی از محیط فیزیکی دانشگاه. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 5، 26-48.
فتحی واجارگاه، کوروش (1386). برنامهدرسیبهسویهویتهایجدید: شرحیبرنظریاتمعاصربرنامهدرسی. تهران:آییژ.
کوثری، محمد. (1395). ارزشیابی ملاک‌ها و فرایندهای انتخاب رشته تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
گال، مردیت. بورگ، والتر و گال، جویس (1383). روش‌هایتحقیقکمیوکیفی درعلومتربیتی وروانشناسی. ترجمه احمدرضا نصر و دیگران. تهران : سمت.
مجلس شورای اسلامی. (1389). برنامه پنجم توسعه. تهران: مصوب مجلس شورای اسلامی.
مرادی، انسیه و اخوان تفتی، مهدی (1392). بررسی رضایت دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه از انتخاب رشته خویش و عوامل مؤثر بر آن. روانشناسی تربیتی، 9 (28)، 137-122.
معروفی، زهرا (1395). بررسی ارتباط برنامه درسی پنهان با سازگاری اجتماعی و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
مقصودگردان، امیر. عبداللهی، درخشان (1396). چه رشته‌ای انتخاب می‌کنید و چرا. رشد آموزش علوم اجتماعی، 20 (1)، 57-54.
مهرمحمدی، محمود (1394). برنامهدرسی (نظرگاهها،رویکردهاوچشماندازها). تهران : سمت.
نوروزی چگینی، بهزاد. شیخی فینی، علی اکبر. عصاره، علیرضا و زارعی، اقبال (1395). تبیین اثر برنامه درسی پنهان بر احساس تعلق به مدرسه دانش‌آموزان دوره ابتدایی. تدریسپژوهی، 4 (3)،45-22.
نویدی، احد. (1396). هدایت تحصیلی در نظام آموزش و پرورش ایران: تجارب عملی و چالش‌های پایدار. تعلیم و تربیت، 133، 9-24.
هاشمی، سید احمد. خدابخشی صادق آبادی، فاطمه (1396). برنامه درسی پنهان و نقش آن در مدارس. پیشرفتهاینویندرعلومرفتاری،2 (8)،42-28.
Ausbrooks. R (2000).What is school hidden curriculum teaching your child? www.http.parentingteens.com.curriculum.shtm
Braun, V. & Clarke, V. (2006) , “Using thematic analysis in psychology”.Qualitative Research in Psychology, 3 (2).77-101.
Cohen, L. Manion, L. & Marrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge
Creswell, J. & Plano Clark, V. (2007). Designing and conducting mixed methods research, Thousand Oaks: Sage
Elo, S. Kaarlainen, m. Kanste, o. Polkki, T. Utrianen Kkyngas, H. (2014). “Qualitative content analysis a focus on trustworthiness”. Sage open journal, 4 (1) , 1-10
Huruma, M. (2015). Factors influencing the choice of science subjects in secondary school in Tanzania. Unpublished master’s thesis. University of Tanzania.
Kiiru, I. (2014). Factors influencing student` choice of geography in public secondary schools in Muranga south sub-county. Unpublished master’s thesis. Kenyatta University.
Lado, L. M. (2011). The attitude of first year senior secondary school student toward their science classes in the Sudan. ERIC
Landis, J. R., Koch, G. R. (1997). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33 (1) , 147-159
Mtemeri, J. (2017) Factors influencing the choice of career pathway among high school students in Midlands Province, ZIMBABWE. Unpublished master’s Thesis University of South Africa.
Zhang, D., Luo. Y. (2016). “Social Exclusion and the Hidden Curriculum: The Schooling Experiences of Chinese Rural Migrant Children in an Urban Public School”. Educational Studies, 64 (2) , 215-234.