الگویی برای رهبری برنامه درسی در دوره ابتدایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی تهران

2 گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران. ایران.

3 دانشیار مدیریت آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه علامه‌طباطبائی، تهران

4 دانشیار رشته برنامه ریزی درسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- دانشگاه تهران

5 استادیار تکنولوژی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه علامه‌طباطبائی، تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارائه و تبیین الگویی بومی از «رهبری برنامه­ درسی دوره ابتدایی» در شکل مدل پارادایمی «نظریه برخاسته از داده­ها» با رویکرد سیستماتیک انجام شده است. در انجام پژوهش حاضر داده­های لازم از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 نفر از اساتید و پژوهشگران حوزه علوم­تربیتی، تحلیل اسناد بالادستی آموزش و پرورش و نتایج پژوهش­های داخلی و خارجی به دست آمده است. با تحلیل داده­ها، 16 مقوله کلی الگو در 6 بُعد مدل پارادایمی نظریه برخاسته از داده­ها شامل شرایط عِلّی (1مقوله)، شرایط زمینه­ای (2مقوله)، شرایط مداخله­ای (2مقوله)، راهبردها (8مقوله)، پیامدها (2مقوله) و یک مقوله اصلی، به همراه 63 مقوله فرعی و 532 ویژگی مربوط به آنها ارائه گردید. نتایج نشان داد الگوی تدوین شده می­تواند مطابق با ویژگی­های نظام آموزشی متمرکز ایران در قالب یک چارچوب علمی تبیین شود و گذشته از این که در برنامه­ریزی برای اجرای هر چه بهتر برنامه­های درسی در سطوح ملی، استانی، منطقه، مدرسه­ای و کلاسی تسهیل­گر باشد، تدوین کنندگان برنامه درسی دوره ابتدایی و اجراکنند­گان آن نیز می­توانند از جنبه­های نظری و عملی آن بهره گیرند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A model for curriculum leadership in the primary education of Iran

نویسندگان [English]

  • Hassan Malaki 1
  • babak salmani 2
  • Abbas Abbaspour 3
  • rezvan hakimzadeh 4
  • Mohammad Hassan Amir tiemouri 5
1 Professor of curriculum development, Faculty of Psychology and Educational sciences, Allame Tabataba’i University, Iran
2 curriculum studies, Faculty of Psychology and Educational sciences, Allame Taba taba’i University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Educational Management , Allame Tabataba’i University, Iran.
4 Associate Professor of curriculum development, Tehran University, Iran
5 Assistant Professor , Allame Tabataba’i University, Iran
چکیده [English]

Abstract: The present research aims at designing and validating a local model for curriculum leadership for primary school in the form of the paradigmatic model of grounded theory through a systematic approach. To this end, the research data are collected through semi-structured interviews with 21 scholars and researchers in the field of educational sciences, as well as analyses of the upstream documents and the results of domestic and foreign researches. After the data analysis, 16 general categories in 6 dimensions of the paradigmatic model of grounded theory namely, causal conditions (1 category), contextual conditions (2 categories), intervening conditions (2 categories), strategies (8 categories), consequences (2 categories), and one major category along with 63 minor categories and their 532 related features are presented. The results show that the developed model could be explained, in the form of a scientific framework, in accordance with the characteristics of the centralized educational system of Iran. Furthermore, it could serve as a facilitator for the best possible implementation of curricula at national, provincial, district and the classroom levels. Moreover, theoretical and practical aspects could be applicable and useful for the curriculum developers and practitioners of the elementary levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • curriculum
  • curriculum leadership
  • primary school
  • Grounded Theory
ادیب، یوسف؛ زارع، سعیده و عزتی، محمدرضا. (1394). تجارب معلمان از تدریس در پایه ششم ابتدایی، در اولین سال تغییر نظام آموزشی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 10 (37):22-5.
ادیب­نیا، اسد. (1383). بررسی موانع اجرای روش­های تدریس فعال در مدارس ابتدایی شهر تهران، مؤسسه پژوهشی و برنامه­ریزی درسی و نوآوری­های آموزشی. سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
اسمعیل­پور، علی. (1392).­ ارزیابی دانش، نگرش و توانش معلمان دوره ابتدایی در خصوص   برنامه­های درسی تحوّل­یافته آموزش و پرورش. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد ارومیه.
اشتراوس، آنسلم، کربین، جولیت. (1998). مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریه      زمینه­ای).ترجمه ابراهیم افشار (1390). تهران: نی.
امیرخانی، حسین. (1385). توانمندسازی روان­شناختی منابع انسانی:دیدگاه­ها و ابعاد، پیک نور، 1 (1): 17-11.
پیری، موسی؛ اسدیان، سیروس و محمدزاده، مرتضی. (1396). ارزیابی وضعیت اجرای برنامه درسی کار و فناوری پایه هفتم دوره اول متوسطه، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 12 (45):142-119.
حسن­پور، سکینه. (1392). بررسی میزان برخورداری معلمان پایه­ی ششم ابتدایی از مهارتهای تفکر و پژوهش. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد ارومیه.
حسین پناه، مهدی؛ کرمی، مرتضی؛ جعفری­ثانی، حسین و کارشکی، حسین. (1396). ارزیابی میزان هم­ خوانی برنامه­های درسی قصد­شده، اجرا­شده و کسب­شده دوره دوم ابتدایی در پرورش شایستگی­های پژوهشی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 11 (44):­164-141.
خوش­خلق، ایرجوشریفی، حسن­پاشا. (1386).ارزشیابیاجرایآزمایشیارزشیابیتوصیفی درمدارسابتداییبرخیازمناطقآموزشیکشور. فصلنامهتعلیموتربیت، 16 (4):­173­– 159.
خوش­خلق، ایرج. (1384).ارزشیابیاجرایآزمایشیارزشیابیتوصیفیدرمدارس ابتداییبرخی ازمناطقآموزشیکشور. تهران:پژوهشکده تعلیم و تربیت.
داودی، رسول. (1391). ارزیابی عملکرد و موانع فراروی شورای دانش­آموزی جهت مشارکت­دهی دانش­آموزان در فعالیت­های مدارس، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، ­3 (4)­: ­161-147.
دیناروند، حسن. (1386). ویژگی­ها و مهارت­های مدیران اثربخش برای ایجاد تحوّل در مدارس لرستان. مجموعه مقالات بررسی چالش­های پیش­روی مدیریت آموزش و پروش استان لرستان. پژوهشکده تعلیم و تربیت سازمان آموزش و پرورش لرستان. خرم­آباد: شاپورخواست.
راستگو، اعظم. (1383). بررسی میزان استفاده معلمان از روش تدریس مبتنی بر پرورش       مهارت­های حل مسئله در درس علوم پایه چهارم ابتدایی منطقه 6 شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی. تهران: دانشگاه تربیت معلم.
زین­آبادی، حسن­­رضا؛ بهرنگی، محمدرضا؛ نوه­ابراهیم، عبدالرحیم و فرزاد، ولی­اله. (1389). نقش مدیران در پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان مدارس ابتدایی پسرانه شهر تهران. نوآوری­های آموزشی، 9 (4):­126-89.
سپهری، حسین. (1384). بررسی راه­های جلب مشارکت مردمی در آموزش و پرورش، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
عباسی، احمد. (1385). راه­های افزایش مشارکت مردمی در آموزش و پرورش اصفهان از دیدگاه مدیران و اعضای انجمن اولیاء و مربیان، پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشگاه اصفهان.
عزتی، محمدرضا و واحدی، شهرام. (1396). درک و نگرش معلمانِ سرگروه نسبت به درس کار و فناوری، ­12 (45):118-95.
علاقه­بند، علی.­ (1380).مقدمات مدیریت آموزشی. تهران: دانشگاه پیام نور.
کاظمی، صدیقه و مهرام، بهروز. (1389). کاوشی در عملکرد مدیریت آموزشی به عنوان مؤلفه­ای از برنامه درسی پنهان در تربیت ارزشی دانش­آموزان، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی،­5 (17): 152-129.
محمدامین­زاده، حسن؛ سیفی، محمد و فقیهی، علیرضا. (1396). ارزیابی میزان همخوانی و همسویی برنامه درسی قصدشده، اجراشده، کسب­شده تفکر و پژوهش ششم ابتدایی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 12 (46):170-149.
میرزابیگی، علی. (1389). برنامه­ریزی درسی و طرح درس در آموزش رسمی و تربیت نیروی انسانی. تهران: یسطرون.
نوروززاده، ­رضا؛ محمودی، رضا؛ فتحی واجارگاه، کورش و نوه­ابراهیم، ­عبدالرحیم. (1385). وضعیت سهم مشارکت دانشگاه­ها در بازنگری برنامه­های درسی مصوب شورای عالی برنامه­ریزی، پژوهش در برنامه­ریزی آموزش عالی، ­12 (4):­92-71.
Fung, Y, S­. (2012). A study of curriculum leadership strategies indifferent curriculum implementation stages: Liberal Studies of New Senior Secondary Curriculum in Hong Kong. A Thesis for the Degree of Doctor of Education In Education. The Chinese University of Hong Kong.
Harris, A. & Muijs, D.­ (2003). Teacher Leadership: principles and practice. Institute of Education, University of Warwick : University of Warwick.
Hopkins, D. (2001). School Improvement for Real, London Falmer Press.
Hopkins, D. & Jackson, D. (2003). Building the capacity for leading and learning, in A. Harris, D. Hopkins, A. Hargreaves et al,. Effective Leadership for School Improvment. London: Routledge.
Poplin,­M.S.­ (1992).The leader’s new role: Looking to the growth of teachers.Educational Leadership, 45 (5),10-11.
Robinson, V., Hohepa, M., & Lloyd, C. (2009). School leadership and student outcomes:Identifying what works and why. Auckland, New Zealand: University of Auckland.
Senge,P.,Kleiner ,A.,Roberts,C.,Ross,R.,Roth,G.,& Smith,B. (1999). The dance of change:The challenges to sustaining momentum in learning organizations. New York: Doubleday/ Currency.
Southworth, G. (2002).Think piece from NCSL, Times Educational Supplement, 6 December.
Waters, T., Marzano, R. J., & McNulty, B. (2003). Balanced leadership: What 30 yearsof research tells us about the effect of leadership on student achievement. Aurora, CO: Mid-Continent Research for Education and Learning.
Wiles, J. (2009). Leading curriculum development. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.