مبانی فلسفی زیرساز فرهنگ برنامه درسی تربیت برای کار و بقا و ارزیابی سازواری فلسفی آن: چالش‌ها و افق‌ها

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

2 کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

چکیده

با اهمیت یافتن مسائل اقتصادی در حیات ملت‌ها، تربیت حرفه‌ای نیز به‌عنوان یکی از مسائل تعلیم و تربیت تلقی گردید. از سوی دیگر، دیدگاه‌های برنامه درسی چنانچه بر مجموعه‌ای مغشوش از نظرات فلسفی روییده باشند، دیر یا زود، دچار اضمحلال خواهند شد و این عدم انسجام به صورت رخنه‌ای در دیدگاه، به تدریج وسعت خواهد یافت و از عدم انسجام نظری به نوعی ناکارآمدی و اغتشاش عملی نیز منجر خواهد شد. این مقاله نخست با روش تحلیل مضمون، به استخراج مضامین اصلی فرهنگ برنامه درسی حرفه‌ای می‌پردازد و سپس با تحلیل فرا رونده‌ی این مضامین، ردپای سه مکتب پراگماتیسم، ساختارگرایی و نظریه انتقادی به‌عنوان پشتوانه‌های فلسفی این فرهنگ آشکار می‌سازد. در نهایت سازواری و انسجام فلسفی مکاتب پشتیبان فرهنگ برنامه درسی با روش پژوهش ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. در این فرهنگ، ترکیب پراگماتیسم و ساختارگرایی خواستار ثبات است درحالی که ترکیب پراگماتیسم و نظریه انتقادی، تحول و تغییر را می‌طلبد. همچنین دو ویراست از پراگماتیسم در این ترکیب به ظهور می‌رسد که یکی برای فرد و دیگری برای جمع، اصالت قائل است. در نهایت با ترکیب سازوار این نظریه‌ها، سه ویراست معتبر فلسفی افقی جدید پیش روی این فرهنگ فرا می‌نهد. ویراست حرفه گرایی تحول‌خواه، حرفه گرایی محافظه‌کار و حرفه گرایی فرد گرا، گونه‌هایی از این فرهنگ‌اند که هر یک در درون مبانی فلسفی خویش، دارای سا زواری‌اند و می‌توانند بدیل‌های فرهنگ ناسازوار کنونی به شمار روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Philosophical Foundations underlying Curriculum for Job and Survival and an Investigation of the Philosophical Fitness: Challenges and Perspectives

نویسندگان [English]

  • N S 1
  • Z J 2
1 استادیار دانشگاه تهران و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران
2 کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت و عضو انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Philosophical Foundations underlying Curriculum for Job and Survival and an Investigation of the Philosophical Fitness: Challenges and Perspectives
استیور، دان (1383). ساختارگرایی و پساساختارگرایی، ترجمه ابوالفضل ساجدی، نشریه روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 39 .
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
باقری، خسرو (1377). تربیت حرفه‌ای در بستر دیدگاه اسلام، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 14 و 15.
باقری، خسرو (1391). جزوه درسی فلسفه معاصر، دوره کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش.
باقری، خسرو، عطاران، محمد (1376). فلسفه تعلیم و تربیت معاصر، تهران: موسسه فرهنگی و انتشاراتی محراب قلم.
خسروی، رحمت‌الله؛ سجادی، سید مهدی (1390). تحلیلی بر نظریه‌ی انتقادی تعلیم و تربیت و دلالت‌های آن برای برنامه‌ی درسی، مجله پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، شماره 31.
دیویی، جان (1343). مدرسه و اجتماع، ترجمه مشفق همدانی، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه.
ژوزف، پاملا بلوتین ( 1389). فرهنگ‌های برنامه درسی، ترجمه محمود مهر محمدی و دیگران، تهران: انتشارات سمت.  
شورای عالی آموزش و پرورش (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
شریعتمداری، علی(1388). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات امیرکبیر.
صدری، عباس (1388). طراحی الگوی برنامه درسی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای عام برای دوره‌ی متوسطه، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، سال چهارم، شماره 13 و 14.
گوتک، جرالد. ال. (1386). مکاتب فلسفی و آرا تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت، تهران: انتشارات سمت.
مرجانی، بهناز (1381). بررسی و نقد مبانی معرفت‌شناسی تربیت حرفه‌ای در ایران و مقایسه آن با معرفت‌شناسی حرفه گرایی جدید، دکتری تخصصی رشته فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
مرجانی، بهناز، زیباکلام، فاطمه(1382). حرفه گرایی جدید و مبنای معرفت‌شناختی آن، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال دوم، شماره 5.
مرجانی، بهناز (1384). خرده پیوست، نظریه‌های کار و تربیت با تأکید بر مبانی معرفت‌شناختی و تأثیر آن بر آموزش حرفه‌ای، دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال دوازدهم، دوره جدید، شماره 15.
مهر محمدی، محمود (1390). نظر ورزی درباره برنامه درسی دبیرستان: گرایش عمومی، تخصصی با همگرایی در چهارچوب «تخصص گرایی نرم»، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد، سال اول، شماره 1.
نقیب زاده، میر عبدالحسین (1390). نگاهی به نگرش‌های فلسفی سده‌ی بیستم، تهران: انتشارات طهوری.
یار محمدیان، محمدحسین؛ فروغی، احمدعلی؛ جعفری، ابراهیم؛ قلاتش، عباس (1387). نقد و بررسی عناصر برنامه درسی در رویکردهای پیشرفت گرا و محافظه کار تربیت شهروندی، مجله پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، شماره‌های 17 و 18.
 
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. 3 (2) , 77-101
Ediger, M. & Rao, D. B. (2003). Philosophy and curriculum, New Delhi: Discovery Publishing House.
Giroux, H. (1981a). Ideology, culture, and process of schooling. Philadelphia: Temple University Press.
Giroux, H. (1981b). Hegemony, resistance, and the paradox of educational reform, Interchange, 12(23), 3-26.
Hager, P. (2004). The competence affair, or why vocational education and training urgently needs a new understanding of learning, Journal of vocational Education & Training, 56(3), pp.409-433.
Hoachlander, Gary (1999). Integrating academic and vocational curriculum—why is theory so hard to practice, Available at ncrve. Berkeley.edu/centerpoint/CP7/CP7.html at 11/14/2015.
Hollanders, H. (2005). Eclectisism/ Integration, In Integrate and electic counseling and psychotherapy, edited by Stephen palmer and Ray Woolfe, London: Sage Publication, 1-57.
Joseph, P. B. & others (2011). Cultures of curriculum. New York: Taylor and Francis.
King, N. & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research. London: Sage Publication Inc.
Lakes, R. D. (1997). The new vocationalis: Deweyan, Marxist, Freirean themes, ERIC Publication.
Lauterbach, U. (2008). Genesis of TVET research. In Handbook of technical and vocational education and training research, (Eds. Felix Rauner & Rupert Maclean), Bonn: Springer & UNESCO_ UNEVOC. Pp 22-43.
Lewis, T. (1995). Rise and decline of job-specific vocationalism: Response to Judith Little and Susan Threatt, Curriculum Inquery, 25(3), 293-306.
Murphy, J. P. (2000). Pragmatism: From Peirce to Davidson. Boulder: Westview Press.
Rojewsky, J. (2002). Preparing a workforce of tomorrow: A conceptual framework for career and technical education, Journal of Vocational Education Research, 1(29), pp. 7-35..
Shavit, S. & Muller, W. (2000). Vocational secondary education, tracking and social stratification, Handbook of the sociology of education, Springer, 437-452. Available at http://link.springer.com/chapter/10.1007/0-387-36424-2_20.
Sing, U. K. & Sudarshan, K. N. (2007). Vocational education. New Delhi: Discovery.
Walker, J. C. (1996). Towards a contemporary philosophy of professional education. Education philosophy and theory 28, 1, pp.76-97.
Wiles, J. & Bondi, J. (2007). Curriculum development: A guide to practice (7th Edition). N. J.: Pearson Merrill Prentice Hall.