میزان به ‌کارگیری اصول گرایس در انشای دانش‌آموزان پایه‌ هشتم

نویسندگان

1 هیئت علمی زبان‌شناسی پژوهشکده‌ی علوم شناختی

2 ارشناس ارشد زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

3 استاد زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان به‌کارگیری اصول گرایس در انشای دانش‌آموزان پایه‌ی هشتم دوره‌ی اول متوسطه است. چارچوب نظری پژوهش، اصل همکاری گرایس و اصول چهارگانه‌ی آن است که مشتمل بر چهار اصل کمیت، کیفیت، ارتباط و حالت می‌باشد. در این پژوهش، اصول گرایس و میزان کاربرد و تأثیر آنها بر نوشتار مورد مطالعه قرار می‌‌‌گیرد. همچنین ترتیب به‌کارگیری این اصول در نوشتار دانش‌‌آموزان مدنظر است. برای انجام این پژوهش از روش میدانی استفاده شده است. پرسش اصلی پژوهش این است که میزان به‌کارگیری اصول گرایس در نوشتار چه‌اندازه است و چگونه به خلق یک متن کمک می‌کنند. به منظور انجام این بررسی، پژوهشگران، با تجزیه و تحلیل 121 مورد از انشای دانش‌آموزان دختر پایه‌ی هشتم،  عواملی را که در فرایند نوشتن به رعایت کمیت، کیفیت، ارتباط و حالت منجر می‌شوند، استخراج می‌کنند و آمار توصیفی از آنها به دست می‌دهند. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که می‌توان از اصول گرایس برای بهبود مهارت نوشتاری (انشا) دانش‌آموزان نیز استفاده کرد. دانش‌آموزان می‌توانند این اصول را به عنوان چارچوبی در ذهن داشته باشند و هنگام نوشتن از آنها استفاده کنند. آمار توصیفی این پژوهش نشان می‌دهد که دانش‌آموزان این پایه‌ی تحصیلی اصل کمیت را 30%، اصل کیفیت را 18%، اصل ارتباط را 83% و اصل حالت را 18% رعایت کرده‌اند. همچنین در این پژوهش خواهیم دید که اصول گرایس با یکدیگر هم‌پوشی دارند و رعایت یا عدم رعایت یک اصل، اصول دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. ترتیب بسامد به‌کارگیری این اصول در نوشته‌های دانش‌آموزان این پایه از بیشترین به کمترین به ترتیب اصل ارتباط، اصل کمیت، اصل کیفیت و اصل حالت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Grice's Maxims in Essay Writing for Eighth Graders

نویسندگان [English]

  • Sh Nematzadeh 1
  • B Mahdizadeh 2
  • S.M Asi 3
1 هیئت علمی زبان‌شناسی پژوهشکده‌ی علوم شناختی
2 ارشناس ارشد زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
3 استاد زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
انوری، حسن (1366). آئین نگارش، تهران: رسام.
ایزدی، طاهره (1377). روش‌های کاربردی برای بهبود کیفیت درس انشا و نگارش، در؛ قلمرو آموزش زبان فارسی، دفتر دوم. مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات برگزیده برای نخستین مجمع علمی آموزش زبان و ادبیات فارسی، شیراز 31-29 مرداد 1376.
بیک میرزائی، عباس (1377). پرسه‌ای در کوچه باغ‌های غریب انشا،  در؛ قلمرو آموزش زبان فارسی، دفتر دوم. مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات برگزیده برای نخستین مجمع علمی آموزش زبان و ادبیات فارسی، شیراز 31-29 مرداد 1376.
تاکی، مسعود (1377). ارائه‌ی روش‌های کاربردی برای بهبود کیفیت آموزش زبان و ادبیات فارسی. در؛ قلمرو آموزش زبان فارسی، دفتر دوم. مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات برگزیده برای نخستین مجمع علمی آموزش زبان و ادبیات فارسی، شیراز، 31-29 مرداد 1376.
خیرآبادی، رضا (1393).  نقش تخطّی از اصول گرایس درایجاد نسل جدید لطیفه‌های ایرانی، دانشگاه تربیت مدرس، فصلنامه‌ی جستارهای زبانی، دوره 4، شماره 3 (پیاپی15)، پاییز، صص: 53-39.
ذوالفقاری، حسن (1375). کتاب کار نگارش و انشا، دو جلد، آموزش مهارت‌های نگارشی با روشی کاربردی به همراه تمرین و نمونه. تهران: انتشارات اساطیر.
ساکی، رضا (1389). مهارت­های نوشتن، کتاب نگارش، تهران: انتشارات لوح زرین، ص: 223.
سعیدی، غلامعباس (1390). بررسی زبان شناختی تناسب آیات بر پایه اصلهمکاری گرایس،  نشریه‌ی آموزه‌های قرآنی. بهار و تابستان  شماره 15.
سمیعی، احمد (1369). آئین نگارش، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صفارپور، عبدالرحمان (1390). الگوهای یاددهی و یادگیری گام به گام انشای فارسی (ابتدایی)، تهران: مدرسه.
فرامرزی و همکاران، (1390). تأثیر مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر رویکرد تجربه زبانی بر مهارت نوشتاری- انشای دانش‌آموزان، مجله علمی پژوهشی رویکردهای نوین آموزشی، دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، سال ششم، شماره 14.
گلاور، جان ای؛ راجر اچ. برونینگ (1387). روان‌شناسی تربیتی، اصول و کاربرد آن، ترجمه‌ی علینقی خرازی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محمدی حسینی‌نژاد، سیدحسین؛ نویدی، احد (1380). ارزشیابی پژوهش‌های انجام شده درباره‌ی برنامه‌های آموزش انشای فارسی، پژوهشکده تعلیم و تربیت.
محمدی حسینی نژاد، سیدحسین (1381). شیوه‌های اداره کلاس انشا. ره‌یافت‌های آموزشی و تربیتی در دروس انشا، تهران: سهیل پویش، ص: 57.
نظیری، الهام؛ حسین قاسم‌پور (1394). تأثیر استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی در تقویت مهارت نوشتاری دانش‌آموزان، فصلنامه مطالعات برنامه‌ی درسی، شماره 36، صص: 44-31.
نیکدل، احمد (1393). آسیب‌شناسی مهارت‌های نوشتاری دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی با تأکید بر خلأهای انسجامی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران.
هرمزی، روزبه (1392). توصیف پیامدهای نقض اصول همکاری گرایس در گفتار روزانه‌ی فارسی‌زبانان از دیدگاه کاربردشناسی زبان، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
یاحقی، محمدجعفر؛ ناصح، محمد مهدی (1363). راهنمای نگارش و ویرایش، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
یول، جورج (1384). بررسی زبان (ترجمه محمود نور محمدی)، تهران: نشر رهنما. ص: 226.
Brown, S (2002). Grice, Herbert Paul, in: S. Brown, D. Collinson New York; R. Wilkinson. Biographical Dictionary of Twentieth – Century Philosophers, London: Routledge.
Bybee, J (2011). Markedness: Iconicity, Economy, And Frequency, in: J.J. Song (ed). The Oxford Handbook of Linguistic Typology. Oxford: Oxford University Press. pp. 134,135, 144.
Edwards D. and Mercer N (1987). Common knowledge: the development of understanding in the classroom, London: Routledge.
Green, G. M (1990). The universality of Gricean interpretation, In Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, 16 (1), pp. 411-428.
Grice, H. P (1968). Utterer’s meaning, Sentence–meaning and word–meaning, in Foundations of language 4 Dordrecht; reprinted in g. Searle (ed.) The philosophy of language, London: Oxford University Press.
Grice, H. P (1975). Logic and conversation, in P. Cole; J.L Morgan (eds.) Syntax and semantics volume 3: Speech acts, New York: Academic Press, pp. 58 – 85.
Grice, H. P (1981).Presuppositions and conversational implicature, in P. Cole (ed.) Radical Pragmatics. New York: Academic Press.
Haspelmath, M (2002). Understanding Morphology, London: Arnold, p. 250.
Horn, l. and G. Ward, (2006). The Handbook of pragmatics, Oxford: Blackwell.
Jenny, T (1995). Meaning in interaction: an introduction to pragmatics, New York: Longman, p. 61.
Kempson, R (2003). Pragmatics; language and communication in: M. Aronoff; J. Rees – Miller (eds.) The Handbook of Linguistics, Oxford, Blackwell.
Lafond, L (2000). Telling truths or Titanic tales: The interrelatedness of Gricean maxims, Carolina Working Papers in Linguistics, 1 (1), pp. 8-42.
Levinson, S. C (1983). Pragmatics, Cambridge:  Cambridge university press, p. 103.
Lindblom, K (2010). Cooperative Principle, in: A. Barber, R. J. Stainton (eds.) Concise Encyclopedia of Philosophy of Language and Linguistics, Amsterdam: Elsevier.
Lovejoy, K. B (1987). The Gricean model: A revising rubric, Journal of Teaching Writing, 6(1), pp. 9-18.
McCarthy L. P (1987). A stranger in strange lands: a college student writing across the curriculum, Research in the Teaching of English, 21, pp. 233-265.
Reif, F (2008). Applying Cognitive Science in Education, Cambridge: Massachusetts, MIT.
Schiffrin, D (1994). Approach to discourse, Cambridge: Blackwell. pp. 194-195.
Sperber, D. and D. Wilson (1995). Relevance: communication and cognition. Second Edition. Oxford: Blackwell.
White, R (2001). Adapting Grice's maxims in the teaching of writing. ELT Journal, 55(1), pp. 62-69.
Yule, G (2000). Pragmatics, Shanghai: Foreign Language Education Press. p. 37.