سناریوهای بدیل برنامه درسی دوره ابتدایی در افق 1415: رویکردی آینده‌نگارانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 گروه مهندسی صنایع و آینده پژوهی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در جهان مملوء از پیچیدگی و عدم‌قطعیت آینده، کاوش درباره آینده‌های بدیل تعلیم و تربیت و برنامه‌های درسی در راستای تحقق مأموریت نظام‌های آموزشی ضرورت می‌یابد. از این‌رو، هدف مقاله حاضر، آینده‌نگاری برنامه درسی دوره ابتدایی در افق 1415 بود که با استفاده از رویکرد آینده‌نگاری و ابزار سناریونگاری انجام شد. در نهایت، چهار سناریوی بدیل برنامه درسی ابتدایی تدوین گردید. سناریوی اول با عنوان «اتوبوس جادویی مدرسه» بیانگر «برنامه درسی به منزله نقشه راه شخصی» است. سناریوی دوم با عنوان «در جستجوی خوشبختی» موقعیت «احیای برنامه درسی» را توصیف می‌کند. سناریوی سوم با عنوان «عصر یخبندان» بیانگر «فروپاشی برنامه درسی» است و سناریوی چهارم با عنوان «انجمن شاعران مرده» موقعیت «برزخ برنامه درسی» را روایت می‌کند. نتایج نشان داد نوآوری بیش از آنکه وابسته به ساختارها باشد، از عاملیت‌ها ناشی می‌شود و مستلزم تحول دیدگاه‌ها درباره اهداف تعلیم و تربیت در عصر دیجیتال و نیز افزایش اختیارات و توانمندسازی مدارس است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Alternative Scenarios for the Elementary School Curriculum in 2036: A Foresight Approach

نویسندگان [English]

  • Elham Yousefi Hamedani 1
  • Ahmad Reza Nasr Esfahani 1
  • Yasamin Abedini 1
  • Mohsen Taheri Demneh 2
1 Department of curriculum development, faculty of education and psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Department of industrial engineering and futures studies, faculty of Engineering. University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

In an increasingly complex and uncertain world of the future, exploring alternative paths for future of education and the curricula in terms of fulfilling the mission of educational systems is necessary. Therefore, this study aimed to explore the foresight of the primary school curriculum in 2035. The study was conducted using a foresight approach and a scenario-planning tool, which resulted in four alternative scenarios. The first scenario, called "The magic school bus" represents "curriculum as a personal roadmap". The second scenario, entitled "The pursuit of happyness", describes "the curriculum revival". The third scenario, named "The Ice age", represents the "curriculum collapse". The fourth scenario, entitled "Dead poets society", narrates the situation of the "curriculum in limbo". The findings showed that innovation comes from agency rather than structures, and requires a transformation in perspectives about the education aims in the digital age, as well as an increase in the authority and empowerment of schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • future curriculum
  • alternative futures
  • primary education
  • foresight
  • scenario planning

مراجع

باقری، خسرو. (1397). به وزیر آموزش‌وپرورش چه گفتم؟. دسترسی 9/1/1400 در: https://sedayemoallem.ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA/item/12151
برندز، کریستین.، والف، تورستن. و میسنر، فیلیپ. (1393). معرفی شش چارچوب اجرایی و کاربرد آنها. در: شونکر، ب. و والف، ت. (ویراستاران). برنامه‌ریزی استراتژیک مبتنی بر سناریو: توسعه استراتژی‌ها در یک دنیای نامطمئن. (ف. مهمان‌پذیر، م. نخستین و ع. بنایی، مترجمان). تهران: ژرف.
چرماک، توماس. جی. (1397). برنامه­ریزی بر پایه سناریو (سناریونگاری) در سازمان­ها. (ف. شاه­محمدی و ع. صبوری، مترجمان). تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
خداپناه، مینا، موسی‌پور، نعمت‌ا...، دوایی، مهدی و احمدی، غلامعلی. (1401). طراحی الگوی برنامه درسی سواد مالی برای دانش آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی. 17، 65: 74-47.
خوشبخت، فریبا، شفیعی سروستانی، مریم، ناصری جهرمی، رضا، خادمی، سولماز، محمدجعفری، خاطره و میرغفاری، فاطمه. (1401). طراحی چارچوب برنامه درسی دوره ابتدایی در بحران همه‌گیری بیماری کرونا. فصلنامه مطالعات برنامه درسی. 17، 65: 46-27.
ذاکری، علی. و طاهری دمنه، محسن. (1399). مطالعه‌ای آینده‌پژوهانه در ابعاد مختلف آموزش؛ ارائه چشم‌اندازی از مدرسه میان‌رشته‌ای آینده. رویکردهای نوین آموزشی. 15(1): 156-133.
رضایی، مریم، امام جمعه، محمدرضا، احمدی، غلامعلی، عصاره، علیرضا و نیکنام، زهرا. (1399). طراحی الگوی مفهومی برنامه‌ درسی تلفیقی استم (علوم، فناوری، مهندسی، ریاضی) در دوره ابتدایی کشور ایران. فصلنامه مطالعات برنامه درسی. 15، 59: 92-63.
سردار، ضیاءالدین. (1396). آینده: تمام آنچه اهمیت دارد. (ترجمه طاهری‌دمنه، م). تهران: آینده‌پژوه.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. (1390). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
سیلور، جی. گالن، الکساندر، ویلیام. ام. و لویس، آرتور جی. (1372). برنامه­ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. (غ. خوی­نژاد، مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی.
فراستخواه، مقصود. (1390). انگاره­ای از برنامه درسی آینده با تأکید بر رهیافت «نظریه کنشگر-شبکه». همایش تحول بنیادین در نظام برنامه درسی ایران. دانشگاه فردوسی مشهد. 29 اردیبهشت­ماه.
قائدی، یحیی. (1385). تربیت شهروند آینده. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. 17، 5: 210-183.
کاکوجویباری، علی اصغر. (1384). آموزش و پرورش آینده. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
نظری، مرتضی. (1397). بیست تغییر ضروری در آموزش و پرورش ایران. در: نظری، م. (ویراستار). مرگ مدرسه: گفتارهای انتقادی در آموزش و پرورش ایران. تهران: مشق شب.
Aceron, A.V.F. (2018). Rethinking non-formal education for sustainable futures in Asia-Pacific. In: UNESCO. Transforming the future: Anticipation in the 21st century. New York: Routledge, pp. 205-215.
Alexander, R. (2010). The Cambridge primary review research surveys. London: Routledge.
Asci, M. and Kizilhan, P. (2009). Educational scenarios for the next two decades in elementary, secondary, and higher education curricula in Turkey. In: 13th World Conference in Education. Antalya, Turkey, August 2009, pp. 77-87.
Bolstad, R., Gilbert, J. with McDowall, S., Bull, A., Boyd, S., & Hipkins, R. (2012). Supporting future-oriented learning and teaching: A New- Zealand perspective, Report to the ministry of education. New Zealand Council for Educational Research. Wellington, New Zealand.
Burnett, C. (2016) The digital age and its implications for learning and teaching in the primary school. York: Cambridge Primary Review Trust.
CPRT (2017). Cambridge primary review trust essentials. Retrieved on 16th June 2018 from: https://cprtrust.org.uk/wp-content/uploads/2017/02/CPRT-Essentials-170206.pdf
Foster, G. (2019). Developing the 2022 NZ curriculum for future ready education- achieving the paradigm shift. Consultancy Paper to the Ministry of Education, Wellington.
Gidley, J. (2013). Futures of education for rapid global-societal change. In: González, F. (Ed.). Possible futures and the future we want. Madrid: BBVA.
Glatthorn, A. A., Boschee, F. et al. (2019) Curriculum Leadership: Strategies for Development and Implementation. Fifth edition. California: Sage.
Gough, N. (1987). Forecasting curriculum futures: Arts of anticipation in curriculum inquiry. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association (Washington, DC, April 20-24, 1987). 1-19.
Jagodzinski, J. (2017). The precarious future of education: Risk and uncertainty in ecology, curriculum, learning, and technology. New York: Palgrave Macmillan.
Mattila, P. (2015). Points of view on learning spaces. In: Mattila, P. and Silander, P. (Eds.). How to create the school of the future: Revolutionary thinking and design from Finland. Helsinki: Helsinki City Education Department.
Martin, B. R. (1995): Foresight in science and technology. Technology Analysis & Strategic Management, 7(2), 139-168.
McGrath, J. and Fischetti, J. (2021). The future of compulsory schooling: Participant developed scenarios from a modified Delphi survey. Futures 133: 1-12. https://doi.org/10.1016/j.futures.2021.102818.
Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). (2006). Schooling for tomorrow: Think scenarios, rethink education. Paris: OECD Publication. https://doi.org/10.1787/9789264023642-en
Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). (2019). Trends shaping educaiton. Paris: OECD Publication.
Parsons, J. & Beauchamp, L. (2012). From knowledge to action: Shaping the future of curriculum development in Alberta. Edmonton, Alberta: Alberta Education.
Riege, A. M. (2003). Validity and reliability tests in case study research: A literature review with "hands-on" applications for each research phase. Qualitative Market Research: An International Journal. 6(2), 75 – 86.
Seidel, J. (2017). Curriculum lessons from ecopsychology. In: Jagodzinski, J. (Ed.). The precarious future of education: Risk and uncertainty in ecology, curriculum, learning, and technology. New York: Palgrave Macmillan.
Tesar, M. (2021) Future Studies: Reimagining our Educational Futures in the Post-Covid-19 world. Policy Futures in Education 19(1): 1-6.
Williamson, B. (2013). The future of the curriculum: School knowledge in the digital age. Cambridge: MIT Press.
World Economic Forum (WEF). (2020a). Schools of the future: Defining new models of education for the fourth industrial revolution. Geneva: WEF.
World Economic Forum (WEF). (2020b). The future of jobs report. Geneva: WEF.
Van Notten, P. (2006). Scenario development: A typology of approaches. In: OECD. Schooling for tomorrow: Think scenarios, rethink education. Paris: OECD Publication.
Young, M. (1998). The curriculum of the future from the ‘new sociology of education’ to a critical theory of learning. London: Falmer Press.
Zou, P., Zhang, G., & Wang, J. (2007). Understanding the key risks in construction projects in China. International Journal of Project Management. 25(6): 601-614. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2007.03.001.
مطالعات برنامه درسی
دوره 18، شماره 71 - شماره پیاپی 71
با تمرکز بر فناوری و برنامه درسی
بهمن 1402
صفحه 1-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 16 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 16 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار