ضعف جامعه و غیبت قومیت در نظام آموزش رسمیِ ایران قبل از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

3 عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در بسترهای متفاوت زمان-فضا اغلب الگویی از آموزش در خدمت فرد، در خدمت جامعه، یا در خدمت حکومت ظاهر می­گردد. در این مقاله با مروری بر تبارِ نظام آموزش رسمی ایران در رخدادهای تاریخی و عقلانیت مسلط، نشان خواهیم داد ضعف جامعه در نظام آموزش رسمی ایران قبل از انقلاب اسلامی ممکناتِ ظهور هویت جمعی یکپارچه را مانع بوده است. یافته­ها حاکی است، محتوای دروس و عقلانیتِ حاکم بر برنامه­های آموزشی در راستای همسان­سازی هویتی از طریق حذف سرمایه تکثرات هویتی عمل کرده است. خواهیم دید جغرافیا تخیلی خاص را تولید می­کند که مولد نوعی ناسیونالیسم قوم­گرا است. درس تاریخ با ارائه روایتی آرمان­گرایانه و اسطوره­ای از تاریخ باستان و رویکرد گزینشی از دوره­ها و شخصیت­های تاریخی سعی در برساختنِ هویت جمعی بر محوریت نژادی دارد. بعلاوه، متحدالشکل کردن با فرارفتن از جغرافیا و تاریخ، با سرایت کردن به تمامی ساحتِ عینی و ذهنی دانش­آموز، دامنگیر زبان و فرهنگ بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Weakness of Society and Absence of Ethnicity in the Formal Education System of Iran before the Islamic Revolution

نویسندگان [English]

  • Hamid Sarshar 1
  • Mohammad javad Kashi 2
  • Ardeshir Entezari 3
1 Phd student at Allameh Tabataba'i University
2 Faculty member of Allameh Tabataba'i University
3 Faculty member of Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

This article examines the weakness of society in formal education policies in Iran as a threat. In different contexts and periods, a pattern of education often appears in the service of the individual, in the service of society, or in the service of government. In this article, by reviewing the lineage of Iran's formal education system in historical events and dominant rationality, we examined if the weakness or absence of society in Iran's formal education system before the Islamic Revolution has prevented the possibilities of formation of a unified collective identity. The findings showed that the content of the courses and the rationality of the educational programs acted in the direction of identity assimilation by eliminating the capital of identity pluralities. In addition, it is revealed that geography produces a special imagination that produces a kind of ethnic nationalism. The history lesson tries to construct a collective identity based on race by presenting an idealistic and mythical narrative of ancient history and a selective approach to historical periods and personalities. In addition, uniformity, by transcending geography and history, by spreading to all the objective and mental realms of the student, penetrated language and culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • education
  • collective identity
  • power
  • discourse
  • assimilation
اسمیت، آنتونی. دی (1383)، ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمه منصور انصاری، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
افشار، آلجای (1302)، معارف در ایران، ایرانشهر، سال 2، شماره 3.
اقبال آشتیانی، عباس (1305)، دوره تاریخ عمومی، سال سوم متوسطه، بی­جا، بی­تا.
اقبال آشتیانی، عباس (1315)، تاریخ عمومی و ایران، اول دبستان، بی­جا، شرکت مطبوعات.
اقبال آشتیانی، عباس (1340)، میرزا تقی خان امیر کبیر، تهران، دانشگاه تهران.
بروسکی، (بی­تا)، جغرافیا، کتابخانه مجلس، شماره بازیابی: 6/3949.
حکمت، علی اصغر (1352)، «یادداشت­هایی از عصر پهلـوی (یکپـارچگی ایـران)»، خـاطرات وحید، ش 24، صص 34-19.
دیلمی معزی، امین، هویت­سازی ملی در عصر رضا شاه، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد بجنورد، 1378، سال 3، شماره 10.
روزنامه شفق سرخ، سال دوم، 24 اسد 1302، شماره 42.
صادقی، علیرضا، «بررسی سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران براساس رویکرد آموزش چندفرهنگی»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال پنجم، شماره 18، پاییز 1389، 215-190.
صفایی، ابراهیم (1356)، رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی ایران، تهران، انتشارات فرهنگ و هنر.
عراقیه، علیرضا و دیگران، «بررسی جایگاه قومیت در برنامه­درسی پنهان»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال ششم، شماره 23، زمستان 1390 ،75 – 56.
علی بخش میرزا، نواب (1305)، میزان الملل، تهران، بی­نا.
فرهپور، مهدی (1307)، تاریخ ایران و عالم، کتابخانه علمی.
فرهودی، حسین (1315)، تاریخ عمومی و ایران، دوم دبیرستان، بی­جا، بی­نا.
فرهودی، حسین (1318)، تاریخ اول دبیرستانها، تهران، چاپخانه مجلس.
فلسفی، نصرالله (بی­تا)، دوره تاریخ عمومی دبیرستان، تهران، شرکت چاپ کتاب.
قیصری، علی (1389)، روشنفکران ایران در قرن بیستم، ترجمه محمد دهقانی، تهران، انتشارات هرمس.
کتاب چهارم ابتدایی (1310)، تهران، وزارت معارف.
کتاب سوم ابتدایی (1308)، تهران، وزارت معارف.
کاظم­زاده ایرانشهر، حسین (بی­تا)، تجلیات روح ایرانی در ادوار تاریخی، بی­جا، بی­نا.
کرمانی، ناظم­الأسلام (1346)، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران، انتشارات پر.
گرشاسبی، ایوب و دیگران، «جایگاه قومیت در برنامه­های درسی پنهان دوره دوم متوسطه»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال شانزدهم، شماره 61، تابستان 1400، صص 58-27.
مجله آینده، سال اول، شماره اول،  تیرماه 1304، دیباچه.
مجله کاوه، سال سوم، شماره 12، سال 1296ش، برلین، چاپخانه کاویانی.
مجله نامه فرنگستان، سرمقاله اولین شماره1، س1، 1924.
مجله نامه فرنگستان، ش 11 و 12، سال اول، 1925، ص 576.
محیط طباطبایی، محمد (1327)، مجموع آثار میرزا ملکم­خان، تهران، کتابخانه دانش.
مستشارالدوله، یوسف بن کاظم (1392)، یک کلمه، تهران، نشر بال.
مستوفی، عبدالله (1360)، شرح زندگانی من، دوره دو جلدی، تهران، نشر زوار.
معیرالممالک، دوست علی­خان (1361)، یادداشت­هایی از زندگی خصوصی ناصردین شاه، تهران، نشر تاریخ ایران.
ملک زاده، مهدی (1363)، تاریخ انقلاب مشروطه ایران، تهران، نشر علمی.
مناشری، دیوید (1397)، نظام آموزشی و ساختن ایرانِ مدرن، ترجمه محمد حسین بادامچی و عرفان مصلح، تهران، انتشارات حکمت سینا.
نامه شماره 42559 دفتر وزارتی وزارت فرهنگ به تاریخ 13/11/1318 سند 3261/108011 (ش 135).
نجفی، حسن؛ زارع زردینی، آرش (1399)، فاصله تربیتی بین مدرسه و جامعه، سامانه مجلات دیجیتال رشد.
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 4654203/95
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 57003
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 30482/297
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 0049/016027/220
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 01960/97
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 33977/297
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 7763/290
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 33388/297
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 5690567/95
سازمان مرکز اسناد ملی ایران، شماره سند: 28753/297
Aldridge, David, Rousseau pedagogical hermenuticsand some implications for moral education, in: David lewin and others(ed), New Perspectives in Philosophy of Education, published 2014, BLOOMSBURY and the Diana logo are trademarks of Bloomsbury Publishing Plc, p.p. 77-90.
Curren, Randall, A neo-Aristotelian account of education, justice, and the human good, in: Theory and Research in Education 11(3) 231–249 ©The Author(s) 2013. Reprints and permissions: sagepub.co.uk/journalsPermissions.nav.
Deacon, Roger. Michel Foucault on education: a preliminary theoretical overview, in: South African Journal of Education Copyright © 2006 EASA Vol 26(2)177–187.
Kristjansson, Kristjan, Flourishing as the Aim of Education A Neo-Aristotelian View, First published, Routledge 2020.
Rawls, John. (1971). A Theory of Justice. Harvard University Press.
Walzer, Michael. (1990). The Communitarian Critique of Liberalism. Political Theory, 18(1), 6- 23.
Walzer, Michael. (1982). Spheres of Justice: A defense of pluralism and equality. Copyright by Basic Book, Printed in the United State of America.