شناسایی حقوق فرهنگی - آموزشیِ شهروندان و راهبردهای تحقق آن در نظام تعلیم و تربیت ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی فقه و مبانی حقوق اسلامی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مقاله حاضر با هدف شناسایی شاخص‌های فرهنگی - آموزشی حقوق شــهروندی و سازوکارهای تحقق آنها در نظام تعلیم و تربیت ایران تدوین و اجرا شده است. نوع پژوهش کیفی و بر اساس هدف از نوع کاربردی است. در این پژوهش با توجه به ماهیت دو مرحله‌ای آن، از تلفیق دو روش تحلیل محتوای اسناد و تکنیک دلفی استفاده شده است. نمونه آماری بخش تحلیل محتوای اسنادی را اسناد بالادستی بین­المللی، ملی و کتب مذهبی اسلام تشکیل می‌دهند که شاخص‌های حقوق فرهنگی-آموزشی شهروندی از آنها استخراج شده است. این شاخص‌ها در ادامه با پیاده سازی تکنیک دلفی در قالب پرسشنامه باز پاسخ، در مصاحبه با پانزده نفر از خبرگان آموزشی غربال شد و سازوکارهای تحقق آنها در نظام تعلیم و تربیت ایران ارایه و پیشنهاد گردید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است شاخص‌های اصلی حقوق فرهنگی –آموزشی شهروندی شامل حق بر مالکیت معنوی، آزادی مذهب، آزادی بیان، مشارکت فرهنگی و حق دسترسی آزاد به اطلاعات و حق آموزش هستند. خبرگان مورد مشورت در تکنیک دلفی نیز چهار سازوکار اصلی شامل سازوکارهای «فرهنگی و نظارتی»، «حمایتی و انگیزشی»، قانونی و نظارتی را در قالب هفده راهکار عملیاتی به منظور ایفای حقوق فرهنگی - آموزشی در نظام تعلیم و تربیت مدارس ایران پیشنهاد نمودند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Citizen´s Cultural and Educational Rights and Strategies for Their Realizations in Iran´s Education System

نویسندگان [English]

  • ebrahim yaghoti 1
  • Isa Ardalan 2
1
2 1. Phd Student, Islamic Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Letters and Human Sciences, Islamic Azad University Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present research was conducted in order to identify cultural and educational indices of citizen´s rights and strategies for their realizations in Iran´s education system. This is a qualitative and applied research. Given its two-step nature, it was carried out by combining document content analysis and Delphi technique. The statistical sample of document content analysis consisted of international, and national higher level documents and Islamic books from which the cultural and educational indices of citizen´s rights were extracted. Then, these indices were screened by Delphi technique in the form of a questionnaire with open ended questions and interviewing with 15 educational experts. Next, the mechanisms for their realizations in Iran´s education system were proposed. The results showed that the main cultural and educational indices of the citizen´s rights include intellectual property, freedom of religion, freedom of speech, cultural partnership, free information access, and education. The experts interviewed on Delphi technique suggested four main mechanisms – cultural and regulative, protective and motivational, legal and regulative – in 17 operational strategies in order to cultural and educational rights be realized in Iranian schools´ education system.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural rights of citizenship
  • educational rights of citizenship
  • education
  • content analysis
  • Delphi technique
--- (1960) کنوانسیون مبارزه با تبعیض در آموزش پاریس، 14 دسامبر1960، پاریس: کمیسیون ملی- یونسکو ایران.
انصاری، باقر (1386) آزادی اطلاعات، تهران: انتشارات دادگستر.
انصاری، باقر (1386) حقوق ارتباط جمعی، تهران: سمت.
بخارایی، احمد، شربتیان، محمد حسن، کبیری، لیلا (1396). تحلیل جامعه ‌شناختی وضعیّت شهروندی فرهنگی (مطالعه موردی: شهروندان تنکابن). جامعه شناسی کاربردی، دوره 28، شماره 2، 176-216.
بیات کمیتکی، مهناز؛ یزدان پناه، زین العابدین؛ و بالوی، مهدی (1397) از حقوق بشر تا حقوق شهروندی؛ از فاعلیت تا مشارکت، دیدگاه‌های حقوق قضایی تابستان، شماره 82، 30-1.
جمال‌الدین زنجانی، محمود؛ حیدرنژاد، ولی الله (1398) حقوق فرهنگی در فرمان حکومتی حضرت رسول (ص) به معاذ بن جبل با نگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه دانش حقوق عمومی، دوره 8، شماره 23،62-43.
جووری، بهنوش؛ محمدی مقدم، یوسف؛ قهرمانی قاجار، سوسن؛ حسن مرادی،نرگس (1398) کاوشی داده‌بنیاد بر موانع سازمانی نشاط‌آفرینی در محیط دانشگاه (مورد مطالعه دانشگاه الزهرا)، مدیریت در دانشگاه اسلامی، دوره 8، شماره 18، 350 -329.
دهناد، م، (1397) لنگرهای شغلی (رسالة دکترا)، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
روحانی، حسن (1395) منشور حقوق شهروندی، تهران: معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری.
شیانی، ملیحه و طاهره دالوند (1390) بررسی تطبیقی شهروندی در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه آزاد اسلامی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 12، شماره 3، 37-62.
شیانی، ملیحه (1382) وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن در ایران، رساله دکتری جامعه شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
طاهری حاجی وند، احسان، جمالی، حمید رضا (1395). بررسی منشاء انسان شناختی حقوق فرهنگی بشر، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات میان فرهنگی، دوره 11، شماره 29، 111-81..
عبدی، مصطفی، کاوسی، اسماعیل (1393) طراحی و ارائه الگوی سنجش توسعه فرهنگی در کشور ایران با استفاده از نظریه داده بنیاد. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 7، شماره 1، 110 -93.
فتحی، سروش و مریم ثابتی (1391) توسعه ساختار سازمانی شهری و گسترش فرهنگ شهروندی، مطالعات شهری، شماره 2، 159-192.
فیتزپتریک، تونی (1381) نظریه رفاه، ترجمه هرمز همایون پور، تهران: گام نو.
کاووسی، اسماعیل (1397) ارزیابی جایگاه مولفه‌های حقوق فرهنگی در نظام توسعه فرهنگی ایران، فصلنامه حقوق اداری، سال ششم، شماره 16، 179-157.
لطف آبادی، حسین (1385) آموزش شهروندی ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش‌آموزان، فصلنامه علمی-پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، شماره 17، 42-11.
لطف آبادی، حسین، نوروزی، وحیده (1383) نگرش دانش‌آموزان دبیرستانی و پیش دانشگاهی ایران و جهانی شدن و تاثیر آن بر ارزش‌ها و هویت دینی و ملی آنان، فصلنامه علمی-پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، شماره 9، 88-119.
محسنی، رضاعلی (1398) ابعاد و تحلیل حقوق شهروندی؛ راه کارهایی برای تربیت و آموزش حقوق شهروندی، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 10، 117 -144
معصومی، جمشید (1396) آزادی بیان و مبانی آن، تهران: انتشارات میزان.
مهدوی، سید محمد صادق، عاشوری، علی (1393) بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر ارتقاء فرهنگ شهروندی (مورد مطالعه: شهر بوشهر). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، شماره 4، 23-36.
میرباقری طباطبایی مهرآبادی، فاطمه‌سادات؛ خزائی، احمد رضا (1398) حقوق فرهنگی شهروندی از نگاه فقهی، مجله اخلاق زیستی، سال نهم، شماره 31، 119 -106.
نیسی، فرانک؛مشهدی، علی (1397). تعهدات فرهنگی دولت‌ها در حقوق بین الملل با تأکید بر آرای دیوان بین‌المللی دادگستری در زمینه حق‌های فرهنگی،شماره 3، 53-66.
Bellamy, Richard, (2014).The theories and practices of citizenship, in Bellamy, Richard and Kennedy-Macfoy, Madeleine (ed) , citizenship (Critical Concepts in Political Science) , volume I, Routledge.
Bellamy, Richard (2008).Citizenship (a very short introduction). Oxford: Oxford University Press.
Caetano, J. C. R (2013).Citizenship and Civil Society, Migration and Integration in European Discourse, Law and Policies, P.6. Available At: https://koppa.jyu.fi/en/courses.
Dzatkova, Veronica (2016).The Role of Civil Society in Public Governance, RAP, 2,.373-383.
Freeden, M (1990) Right, Milton Keynes; Open University Press.
Marshall T. H (1965) Class, Citizenship, and Social Development, New York: Anchor.
Turner, B.S (2001). The Erosion of Citizenship,The British Journal of Sociology.
Turner, B.S (2006). Global Sociology and the Nature of Rights, In Societiesa, without Borders.