طراحی و اعتباربخشی برنامه درسی درس «رویکرد زیبایی‌شناسانه به تدریس» در تربیت‌معلم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی،‌وزارت آموزش و پرورش

2 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت‌مدرس

3 گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی،دانشگاه خوارزمی

چکیده

این مقاله با هدف طراحی برنامه درسی "رویکرد زیبایی‌شناسانه به تدریس در تربیت‌معلم" با روش کیفی انجام شد. در این رویکرد معلم با الهام از عالم هنر به تدریس می‌پردازد، بدین‌معنا که همچون هنرمندان به ابعاد و ظرایف کار خود می‌اندیشد و تصمیمات متناسب با موقعیت اتخاذ می‌کند. در خصوص ویژگی‌های برنامه درسی با رویکرد زیبایی‌شناسانه، پژوهشگر به بررسی و مطالعه منابع مکتوب تخصصی داخلی و خارجی در ارتباط با موضوع به تبیین صلاحیت‌ها و شایستگی‌های حرفه تدریس در پارادایم زیبایی‌شناسانه پرداخت. برای شناسایی و طراحی عناصر برنامه از چهارچوب طراحی برنامه درسی مربوط به دانشگاه فرهنگیان همراه با تغییراتی استفاده شد. برنامه درسی طراحی‌شده از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و 12 نفر از صاحب‌نظران و 10 نفر از دانشجویان اعتباربخشی شد. یافته‌ها نشان دادند که معلم برای برخورداری از شایستگی‌هایی با رویکرد زیبایی‌شناسانه، کیفیت را در بالاترین مرتبه تعقیب می‌کند. یافته‌ها هم‌چنین حکایت از تأیید دیدگاه‌های گروه‌های نمونه پژوهش در خصوص برنامه درسی مورد نظر داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing and Validating an “Aesthetic Approach to Teaching” Course for Teacher Education Program

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Sadat Mirarefin 1
  • Mahmoud Mehrmohammadi 2
  • Majid Ali Asgari 3
  • Gholamreza Haji’hossein’nejad 4
1 Organization for research and educational planing
2 prof. in Curriculum Development; University of Tarbiat Modarres
3 Curriculum studies department, faculty of psychology and educational science, kharazmi university, Tehran, Iran
4 Associate prof. in Planning and training; University of Kharazmi
چکیده [English]

This study aims to design a curriculum for a course entitled “Aesthetic Approach to Teaching” for teacher education program. Aesthetic approach is believed to be the kind of teaching which is inspired by what is characteristic of the arts. The researcher systematically searched and reviewed relevant literature. To organize the findings within a curriculum framework, the blueprint for developing curriculum employed in teacher education university was used with certain changes and manipulations as necessary. The curriculum designed through semi-structured interviews was validated by 12 university experts and 10 students. The findings showed that the teachers pursue quality at the highest level in order to acquire the competencies of the aesthetic approach. The findings also confirmed the viewpoints of the sample groups regarding the curriculum.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aesthetic approach
  • Teaching competencies
  • teacher as an artist
  • artistic teaching
انتظامی، مهسا، سیف نراقی، مریم و نادری، عزت‌اله (1396). عملکرد تربیت هنری بر مبنای عناصر برنامه درسی در درس علوم تجربی پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 94ـ93 شهر تهران. فصلنامه تعلیم و تربیت، دوره 33، شماره 1، پیاپی 129
اسدیان، سیروس و عزیزی، قادر (1397). تدریس مبتنی بر زیبایی‌شناختی: رویکردی جهت بهبود نگرش دانش‌آموزان به مدرسه. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 66، سال هفدهم، تابستان
برودی، هری (1994). جستاری در تربیت زیبایی‌شناسی (ارزش‌گذاری بصیرتمندانه). ترجمه:منیره رضایی (1389)، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، چاپ اول
به‌پژوه، احمد (1394). معلم موفق کیست؟ ماهنامه پیوند، شماره 428، خرداد
پورحسینی، محمد؛ سجادی، سیدمهدی؛ ایمانی، محسن (1393). تبیین دلالتهای دیدگاه جان دیویی در خصوص هنر و زیبایی‌شناسی برای فرایند تدریس و یادگیری. فصلنامه علمی ـ پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، سال دوم، شماره هفتم، زمستان
جویس، بروس؛ کالهون، امیلی؛ هاپکینز، دیوید (2002) . الگوهای یادگیری، ابزارهایی برای تدریس. ترجمه:محمود مهرمحمدی و لطفعلی عابدی (1389)، انتشارات سمت، چاپ اول، پاییز
جمشیدی توانا، اعظم و امام‌جمعه، محمدرضا (1395). بررسی تأثیر کارورزی فکورانه در برنامه درسی تربیت‌معلم بر رشد شایستگی‌های دانشجومعلمان. فصلنامه پژوهش‌های برنامه درسی، انجمن مطالعات برنامه درسی، دوره ششم، شماره اول، بهار و تابستان
حافظی، اکرم (1396). مدیریت رنگ و نور برای فضای آموزشی. اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت در علوم انسانی، دانشگاه تهران:
خرقانی، حسن (1390). دیدگاه علامه طباطبایی در حوزه زیبایی شناسی و اخلاق. فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سال هفدهم، شماره 68 ، زمستان
دیبایی‌صابر، محسن؛ عباسی، عفت؛ فتحی واجارگاه، کوروش و صفایی موحد، سعید (1395). تبیین مؤلفه‌های شایستگی حرفه‌ای معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران. دوفصلنامه پژوهش‌های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار )، دانشگاه شاهد، دوره 13 ، شماره 2، پیاپی 24؛ پائیز و زمستان
دهقانی، بابک و عماره، نسیم (1397). ارزیابی میزان یادگیری دروس ابتدایی در روش‌های نوین تدریس به‌جای روش‌های سنتی و معلم‌محور با نگاهی بر هنر نمایش و موسیقی (مطالعه موردی: دانش‌آموزان ابتدایی ناحیه 1 بندرعباس). دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال سوم،‌شناره 1، پیاپی 9، اردیبهشت
رستگاری، نرجس و موسی‌پور، نعمت‌اله (1394). ارتقاء مهارت حرفه‌ای دانشجویان مراکز تربیت‌معلم با تأکید بر تربیت هنری در قالب برنامه درسی پنهان. دانشگاه فرهنگیان، فصلنامه تربیت معلم فکور، سال اول، شماره 1، زمستان
رضایی، منیره (1383). نقد و بررسی نظریه زیبایی‌شناسی هری برودی و کاربرد آن برای تعلیم و تربیت با تأکید بر فرایند یاددهی و یادگیری. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس
رضایی، منیره (1392). تربیت هنری در نظام آموزشی ایران. مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، سال چهاردهم، شماره بیست‌ودوم، تابستان
سلسبیلی، نادر (1390) . طراحی فرصت‌های یادگیری‌در تلفیقی فرایندمدار از دیدگاه‌های برنامه‌درسی. فصلنامه تعلیم‌وتربیت، شماره 105، بهار
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی (1396). آزمون بین‌المللی تیمز در ایران. وزارت آموزش و پرورش به‌نقل از شهین مردانی،‌خبرگزاری فارس: http://oerp. ir/baztab/1396/5545  (دانلود: اردیبهشت 1397)
شعبانی، حسن (1382). مهارت‌های آموزشی و پرورشی (روش‌ها و فنون تدریس). انتشارات سمت، چاپ نهم
طالب، زهرا و مهرجو، ناهید (1395). واکاوی تجربیات معلمان از ضرورت تلفیق زیبایی‌شناسی در برنامه درسی. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، شماره یازدهم، زمستان
عزیزی، ژیلا (1392) . آثار و نتایج تربیت هنری. فصلنامه تخصصی رشد آموزش هنر، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک‌آموزشی، شماره 33 ، بهار
عدلی، فریبا؛ آقاسلیمانی، هدی؛ امینی شاد، محمد؛ فاضل، مرتضی؛ صوفی، فاطمه (1394). ارتقای صلاحیت حرفه‌ای معلم با رویکرد pck (دانش محتوایی تعلیم و تربیت). فصلنامه تربیت معلم فکور، سال اول، شماره 1، زمستان
عبداللهی، ونوس و حسینی فولادی، طوفان (1394). بررسی تاثیر چیدمان میز و صندلی در رفتارهای کلاسی دانش آموزان و معلمان با توجه به روش‌های تدریس نوین. کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران و محیط زیست، دانشگاه گیلان: 
https://www. sid. ir/fa/seminar/ViewPaper. aspx?ID=23291 (دانلود: مرداد 1398)
فلاحی، ویدا ؛ صفری، یحیی و یوسف‌فرحنک، ماندانا (1390). تأثیرآموزش با رویکرد تربیت هنری بر فعالیت‌های هنری و مهارت‌های فرایندی دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال دهم، شماره 39
کریمی، فریبا (1387). مطالعه صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرمسار، سال دوم، شماره 4، زمستان
گرمابی، حسن‌علی؛ ملکی، حسن و بهشتی، سعید؛ افهمی،‌رضا (1394). طراحی و اعتباریابی الگوی بومی برنامه درسی دوره ابتدایی مبتنی بر مؤلفه‌های زیبایی‌شناسی و هنر. فصلنامه مطالعات پیش‌دبستان و دبستان، سال اول، شماره دوم، زمستان
گلاور، جان. اِی و برونینگ،راجر. اچ (1990) . روان‌شناسی‌تربیتی: اصول و کاربرد آن. ترجمه:علینقی‌خرازی (1387)، مرکز نشردانشگاهی، چاپ هشتم
مهرمحمدی، محمود (1392). جستارهای نظرورزانه در تعلیم و تربیت (تبیین چرخش زیباشناسانه در تعلیم و تربیت: درس‌های خرد و کلان برای بهبود کیفیت آموزش با الهام از عالم هنر). انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، شماره پیایی: 173
محصص،مرضیه (1395) . اصول و مبانی تربیت هنری از منظر آیت‌الله جوادی آملی. بصیرت‌وتربیت اسلامی،سال‌سیزدهم،شماره 38، پاییز
مهرمحمدی، محمود (1392). انگاره حداکثری زیر نظام " ارزشیابی از آموخته‌های دانش‌آموزان یا‌ سنجش" در نظام تعلیم و تربیت و نقد " ارزشیابی توصیفی" با اتکای به آن. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 11، زمستان
ملایی‌نژاد، اعظم (1391). صلاحیت‌های حرفه‌ای دانشجو معلمان دوره آموزش ابتدایی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 44، سال یازدهم، زمستان
مطهری، مرتضی (1361). فطرت. انجمن اسلامی دانشجویان مدرسه عالی ساختمان
نوروزی، رضاعلی و متقی، زهره (1388). زیبایی شناسی از منظر علامه جعفری و پیامدهای تربیتی آن. فصلنامه مباحث بانوان شیعه، مؤسسه شیعه‌شناسی، شماره 21، سال ششم، پاییز
میرحیدری، اشرف؛ محمدی وندیشی، زهره و ایزدیان، فاطمه (1395). کارورزی، از دیروز تا امروز. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی،‌ برلین ـ آلمان، 19 تیر:
https://www. sid. ir/fa/seminar/ViewPaper. aspx?FID=3961395h03316 (دانلود: مرداد 1398)
Allen, Brittany & Hessick, Katie (2011) . THE CLASSROOM ENVIRONMENT: THE SILENT CURRICULUM. Psychology and Child Development Department College of Liberal Arts California Polytechnic State University San Luis Obispo, Spring Quarter
Buffo, Sal S.  (2015). The Power of Storytelling in the College Classroom. January, https://www. facultyfocus. com/articles/effective-teaching-strategies/power-storytelling-college-classroom/
Cramer, Neva (2014) . Supporting Literacy Through the Visual and Communicative Arts: Building Momentum in Literacy for 21st Century Digital Learners. Schreiner University, Texas Association for Literacy Education Yearbook: Building Momentum, Volume 2 Cramer, pp. 62-77 ISSN: 2374-0590
Dhaliwal, Maninder Kaur (2015) . Teachers becoming lifelong learners. The Business & Management Review, Volume 5 Number 4, January
Elliot W. Eisner (1994). The Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs. Third Edition, Macmillan Publishing Company
Eisner, Elliot W.  (2003) . Artistry in Education. Scandinavian Journal of Educational Research, Vol. 47, No. 3
Eisner, Elliot w.  (2004) . What Can Education Learn from the Arts about the Practice of Education? International Journal of Education & the Arts, Volume 5, Number 4, October 14
Greene, M.  (2007). Art and imagination: Overcoming a desperate stasis. Contemporary Issues in Curriculum, 32, 38
Fuller, Annie (2012). Reflective Action in Teaching. https://www. pearsonhighered. com/assets/samplechapter/0/1/3/2/0132696185. pdf
Fettes, Mark (2014) . Imagination and Transformation in Teacher Education. ierg. ca/wp-content/uploads/2014/01/Imagination-in-Teacher-Ed. pdf
Henriksen, Danah; Mishra, Punya (2013). Learning from Creative Teachers. Educational Leadership, February, Volume 70, Number 5
Millar, Clive (2014) . Imaginative teaching and learning in Waldorf classrooms. Research on Steiner Education (ROSE), Volume 5, Number 1, July
Mehrmohammadi, Mahmoud (2017) . Teaching as an art and teacher as an studio artist. Offered in Japan (Unpublished)
McNiff, Jean & Whitehead, ‎ Jack (2010) . You and Your Action Research Project. 3rd Edition, Routledge, First published
Orlich, Donald; Harder, Robert; Callahan, Richard; Trevisan, Michael; Brown, Abbie (2010). TEACHING STRATEGIES: A Guide to Effective Instruction. Ninth Edition, Wadsworth, Cengage Learning
Ohler, Jason (2000) . Art Becomes the Fourth R. Educational leadership. Volume 58, Number 2
Pinar, William F; Reynolds, William M; Slattery, Patrick; Taubman, Peter M (2008). Understanding Curriculum: An Introduction to the Study of Historical and Contemporary Curriculum Discourses. Peter Lang Publishing, Inc. , New Yotk, Washington D. C. /Baltimore
PERKINS, DAVID N.  (1994) . The Intelligent Eye: Learning to Think by Looking at Art. The Getty Center for Education in the Arts
Read, H.  (1974). Education Through Art. Pantheon Books, NY
Regier, Natalie (2012) . Book Two: 60 Formative Assessment Strategies.
Schön, Donald A.  (1984) . Publisher: Basic Books, ISBN: 0465068782,9780465068784
Stronge, James H.  (2007) . Qualities Of Effective Teachers. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD), Alexandria, Virginia USA, 2nd Edition
Ustundag, Tulay (1997) . THE ADVANTAGES OF USING DRAMA AS A METHOD OF EDUCATION IN ELEMENTARY SCHOOLS. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi
Vallance, E.  (1991). Aesthetic inquiry: Art criticism. In E. Short (Ed. ), Forms of curriculum inquiry (155-172). Alliany, NY: State University of New York Press