تربیت اجتماعی و سیاسی به روایت کتاب‎های درسی دوره دوم متوسطه نظری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات برنامه‌درسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش با هدف تحلیل جایگاه ابعاد اجتماعی و سیاسی اهداف مصوب در کتاب‌های درسی دوره دوم متوسطه نظری ایران به روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه پژوهشی، کلیه کتاب‌های درسی دوره دوم متوسطه نظری در سال تحصیلی 96- 1395 بود که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش کتاب‌های مطالعات اجتماعی به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه‌گیری، چک لیست تحلیل محتوا بود و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که تربیت اجتماعی و سیاسی موجود در کتاب‌های درسی ناهمسانی‌هایی با اهداف مصوب دارد که جامعه‌پذیری دانش‌آموزان را خدشه‌دار می‌سازد.یافته‌ها نشان داد که تربیت اجتماعی و سیاسی موجود در کتاب‌های درسی ناهمسانی‌هایی با اهداف مصوب دارد که جامعه‌پذیری دانش‌آموزان را خدشه‌دار می‌سازد.یافته‌ها نشان داد که تربیت اجتماعی و سیاسی موجود در کتاب‌های درسی ناهمسانی‌هایی با اهداف مصوب دارد که جامعه‌پذیری دانش‌آموزان را خدشه‌دار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social and Political Education Presented in High School Textbooks

نویسندگان [English]

  • Reza Jafari harandi 1
  • hasan najafi 2
1 Associate Professor in Educational Sciences Department, Literature & Human Sciences Faculty, University of Qom, Qom, Iran
2 دانشجوی دکتری مطالعات برنامه‌درسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده [English]

The present study aims to analyze the level of consideration of social and political aspects of approved goals in of the high school textbooks using a descriptive method. The research corpus included all the high school textbooks published 2016-2017 which by considering the nature of research subject with regard to the nature of the subject, social science study books were targeted as a sample. The measurement tool was a researcher-made content analysis checklist. The results of the study were analyzed by descriptive indices of Shannon entropy analysis process. The findings showed that social and political education in the textbooks is not compatible with the goals approved for the students which could inhibit the socialization process for students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Explicit Goals
  • Social and Political Aspects
  • Textbooks
  • Social Studies
ابطحی، مصطفی؛ محمدی­مهر، غلامرضا (1396). توسعه سیاسی در کتاب­های علوم اجتماعی: تحلیل محتوای کتاب­های علوم اجتماعی در دوره متوسطه. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 131. 94-77.
آتشک، محمد؛ توفان، مهوش و احمدی، امینه (1391). تحلیل کمی محتوای کتاب‌های فارسی از منظر اهداف اخلاقی مصوب دوره ابتدایی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری،شماره 28. 80 – 71.
احمدی، سه رکاو (1389).بررسی رویکردهای تربیت سیاسی در دوره ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کردستان.
آذر، عادل (1380). بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوا. فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)،شماره 37 و 38. 18 – 1.
اسکات، ویلیام (1391). تئوری حسابداری مالی. ترجمه: علی پارسائیان، تهران: ترمه.
الیاس، جان، ال (1385). فلسفه تعلیم و تربیت قدیم و معاصر. ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
بیابانگرد، اسماعیل (1392). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم‌تربیتی. تهران: دوران.
پارسا، عبدالله (1387). سنجش میزان مطلوبیت تحقق اهداف آموزش متوسطه در استان خوزستان. فصلنامه مطالعات برنامه درسی. شماره 11. 43 -  27.
جعفری‌هرندی، رضا؛ میرشاه جعفری، ابراهیم (1389). تبیین فرمول‌های خوانایی به عنوان روشی اساسی در تحلیل محتوای کتاب‌های درسی. فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی. شماره 63. 116- 97.
حاجی ده آبادی، محمدعلی (1377). درآمدی بر نظام تربیتی اسلام. قم: دفتر تحقیقات و تدوین متون درسی مرکز جهانی علوم اسلامی.
خوش‌قدم‌خو، صدرالله؛ موسوی، صاحب؛ شهابی، روح الله و سبحانی نژاد مهدی (1391). تبیین پیامدهای جهانی شدن اقتصادی بر اهداف علمی و آموزشی مقطع متوسطه آموزش و پرورش ایران. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، شماره 30. 198 -  155.
دباغ‌کرمانی، مهرداد (1390).ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف دوره ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ اﯾﺮان از دﯾﺪﮔﺎه دﺑﯿﺮان و داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺳﻮم ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ و ﭘﯿﺶ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن رﺷﺖ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان.
رهنما، اکبر؛ سبحانی‌نژاد، مهدی و علیین، حمید (1387). بررسی تحلیلی مبانی، اصول و روش‌های تربیت سیاسی از منظر امام علی (ع) در نهج البلاغه. دوماهنامه دانشور رفتار. شماره 30. 28- 1.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ رضایی فریمانی، منیره (1390). ماهیت تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی (ع). فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. شماره 13. 33 -  9.
شرکایی، جواد؛ ریاحی‌نژاد، حسین و رزاقی، هادی (1390). مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش. تهران: مدرسه.
شریعتمداری، علی (1394). جامعه و تعلیم و تربیت. تهران: امیر کبیر.
شکوهی، غلامحسین (1397). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: به نشر.
شکوهی، غلامحسین (1387). تعلیم و تربیت و مراحل آن. مشهد: به نشر.
شمشیری، بابک؛ شاه­سنی، شهرزاد (1392). تحلیل محتوای کتاب­های دین وزندگی دوره دبیرستان براساس میزان برخورداری آنها از مولفه‌های وحدت اسلامی. دوفصلنامه تربیت اسلامی، شماره 17. 28- 7.
صافی، احمد (1388). آموزش و پرورش ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه. تهران: سمت.
علاقه­بند، علی (1395). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی. تهران: روان.
کریم‌پور، شهین (1380). بررسی قابلیت اجرایی اهداف آموزش و پرورش دوره متوسطه از دیدگاه جوانان، مشاوران، دبیران، مدیران و اعضای انجمن اولیاء و مربیان و استادان دانشگاه در استان خوزستان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز.
گویا، زهرا (1378). سیر تحول و شکل گیری برنامه درسی آموزش متوسطه در ایران. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 57. 96- 59.
مسعودیان، پریسا؛ بهشتی، سعید (1391). بررسی اهداف و اصول و روش‌های تربیت سیاسی بر مبنای نهج البلاغه. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. شماره 17. 25 -  7.
معین‌فر، علی (1380). بررسی میزان دانش سیاسی دانش‌آموزان در دوره متوسطه و پیش دانشگاهی و تأثیر آن بر میزان مشارکت آنان در فعالیت‌های سیاسی. ارومیه: شورای تحقیقات آموزش و پرورش.
منصوریان، علی (1395). مطالعه کاربرد مؤلفه­های فرهنگ در کتاب­های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی.
میرشاه جعفری، ابراهیم؛ کریمی، صدیقه (1387). تحقق وحدت و انسجام اسلامی در پرتو برنامه­های درسی مدارس. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 15. 203- 167.
نقیب­زاده، میرعبدالحسین (1390). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: طهوری.
نوریان، محمد (1389). تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی ایران. تهران: گویش نو.
وفائی، رضا؛ فضل الهی قمشی، سیف اله و طالعی­فرد، احمد (1396). بررسی میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرروش در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. شماره 3. 154-131.
هاشم‌زاده، معصوم (1387). بررسی میزان تحقق اهداف دوره راهنمایی تحصیلی از دیدگاه افراد مرتبط در استان قم. قم: شورای تحقیقات آموزش و پرورش.
یزدانی، جواد؛ حسنی، محمد (1390). بررسی میزان انطباق اهداف راهنمای برنامه‌های درسی (دوره ابتدایی و راهنمایی) با اهداف مصوب شورای عالی آموزش و پرورش. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران. شماره 20. 79 - 58.
Ghazi Jarrar, A (2014). Political Concepts in Jordanian Schools Curricula of the Scientific and Literary Streams (Grades 11th and 12th). Journal of Social and Behavioral Sciences, (116): 307-315.
Karaman, Y (2010). Children's social rights in social studies textbooks in Turkish  elementary education). Journal of Social and Behavioral Sciences, (2): 576-581.
Merey, Z (2012). Political Rights in Social Studies Textbooks in Turkish Elementary Education. Journal of Social and Behavioral Sciences, (46): 5656-5660.
Rivelli, S (2010). Citizenship education at high school: A comparative study between Bolzano and Padova (Italy). Journal of Social and Behavioral Sciences, (2):4200-4207.