بررسی تأثیر الگوهای یاددهی-یادگیری بر پیشرفت تحصیلی فراگیران در درس علوم تجربی به شیوه فراتحلیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

2 گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ازاک، اراک، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

چکیده

در این پژوهش با بهره‌گیری از روش فراتحلیل به تحلیل نتایج پژوهش‌های انجام شده در ارتباط با چگونگی تأثیر الگوهای یاددهی-یادگیری بر پیشرفت تحصیلی فراگیران در درس علوم تجربی دوره ابتدایی پرداخته شد. بدین منظور تعداد 22 پژوهش با کمک ابزار چک لیست گزینش پژوهش‌ها- از نظر فنی و روش شناختی- برای بررسی انتخاب شدند. برای محاسبه شاخص‌ها از نرم افزار 2- CMA استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل پژوهش‌های اولیه از اندازه اثر به تفکیک هر عامل اندازه اثر ترکیبی با دو مدل اثر ثابت و تصادفی استفاده گردید و جهت بررسی سوگیری انتشار از روش تحلیل حساسیت با استفاده از نمودار قیفی و آماره تعداد امن از تخریب اروین و جهت بررسی میزان ناهمگنی از آزمون ناهمگنی Q کوکران و مجذور I استفاده شد و برای تبدیل اندازه اثر از ضریب z فیشر استفاده گردید. یافته‌های این تحقیق نشان داد که روش تدریس کاوشگری بیشترین تأثیر و روش سنتی با نرم افزار کمترین میزان تأثیر و در بخش یادگیری، مدل چرخه یادگیری بیشترین تأثیر و روش نقشه مفهومی کمترین تأثیر را بر پیشرفت تحصیلی فراگیران در درس علوم تجربی دارند.
 


[1]. Publication bias


[2]. Sensitivity analysis


[3]. Funnel plot

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effects of Teaching-Learning Patterns on Students' Educational Improvement in Empirical Sciences: A Meta-Analysis

نویسندگان [English]

  • S Taherizadeh 1
  • F Nateghi 2
  • A Faghihi 3
1 A. U
2 A. U
3 A. U
چکیده [English]

This study seeks to analyze the findings of the conducted researches about the effects of the teaching/learning patterns on educational improvement of the learners in empirical sciences field though meta-analysis method. For this purpose, 22 researchers were selected for conducting the analysis, using checklist for research selection considering technological and methodological aspects. CMA-2 software has been used for calculating the indexes. In order to analyze the primary studies, both constant and random effect models were used for finding the effect size factors. In order to analyze the publication bias, the sensitivity analysis was conducted through using funnel plot and the statistics of the number of safe destruction. For analyzing the heterogeneity, Cochran's Q test and I square were used. In order to convert the effect size, Fisher z-transformation was used. The findings of the study revealed that inquiry-based instruction has the maximum effects, while the traditional method of using software has the minimum effects on learning. In addition, learning cycle method has the maximum effects and the method of concept mapping has the minimum effects on the educational improvement of the learners in the field of empirical sciences.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • teaching/learning patterns
  • educational improvement
  • teaching empirical science
احمدی، احمد و همکاران. (1393). کتاب راهنمای معلم علوم تجربی پایه هفتم. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب­های درسی ایران.
احمدی، غلامعلی و عبدالملکی، شوبو. (1392). بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر دیدگاه پیاژه بر میزان دانش، مهارت و نگرش دانش­آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر سنندج در درس علوم تجربی. فصلنامه علوم تربیتی. شماره98. 116-99.
احمدیان چاشمی، سانا و رستگارپور، حسن و موسوی، سید یعقوب. (1391). تأثیر الگوی راهبرد آموزشی تکلیف محور مریل بر یادگیری و یادداری درس علوم تجربی. فصلنامه مهندسی آموزشی. شماره 1. 8-1.
ادیب­نیا، اسد و شکوهی، سارا. (1391). مقایسه تأثیر روش تدریس پودمانی با روش تدریس 5‌ای بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر در درس علوم تجربی پایه پنجم ابتدائی شهر تهران در سال تحصیلی 90-91. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
اکبری شلدره ای، فریدون و قاسم پور، حسین و علیزاده، فاطمه صغری. ( 1390 ). روش های نوین یاددهی- یادگیری و کاربرد آن‌ها در آموزش. تهران: انتشارات فرتاب.
امینی، داریوش و افروز، غلامعلی و احدی، حسن و شریفی درآمدی، پرویز و هومن، حیدرعلی. (1390). مقایسه تأثیر آموزش به شیوه الگوی راهبردی تفکر استقرایی و روش سنتی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کم­توان ذهنی در درس علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی شهر همدان. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی. 1 (2). 19-1.
باردل، محمد و حسینی نسب، سید داوود. (1394). بررسی اثربخشی ارائه شبکه‌ای در مقایسه با ارائه خطی محتوای درس بر بازده­های شناختی. فصلنامه آموزش و ارزشیابی. شماره 30. 74-59.
برزگر، راضیه و علی­آبادی، خدیجه و نیلی، محمدرضا. (1393). مقایسه اثربخشی طراحی آموزشی مبتنی بر الگوی گانیه و دیک و کاری بر یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی. فصلنامه اندیشه­های نوین تربیتی. 10 (1). 118-97.
برزگر، راضیه و علی آبادی، خدیجه. (1392). بررسی تأثیر مدل طراحی آموزشی گانیه و بریگز بر یادگیری و یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی. فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. 10 (11). 36-24.
پاک­نیا، لیلا و نادی، محمدعلی و صفری، یحیی و مهدی­زاده، حسین. (1392). طراحی نرم­افزار آموزشی علوم پنجم ابتدایی مبتنی بر فراشناخت و بررسی تأثیر آن بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان. فصلنامه پژوهش در برنامه­ریزی درسی. 10 (12). 35-24.
توسلی نوقابی، جواد و جعفریان اول، نعمت. (1392). بررسی اثربخشی مدل چرخه یادگیری 5E و بکارگیری فناوری‌های آموزشی در آموزش درس زمین شناسی دانش‌آموزان دبیرستان­های مشهد. سی و دومین گردهمایی و نخستین کنگره بین المللی و تخصصی علوم زمین. تهران. ایران.
 جویس، بروس و ویل، مارشا وکالهون، امیلی. ( 1386). الگوهای جدید تدریس. ترجمه: محمدرضا بهرنگی. تهران: کمال تربیت.
حسینی، تقی و فلاح، سمیه و پارسا، امرالله. (1395). مقایسه تأثیر سه روش تدریس الگوهای کاوشگری، بحث گروهی و روش سخنرانی (سنتی) بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان ابتدایی شهر یزد. مجله مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. 2 (2/4). 128- 115.
حسینی­نسب، سید داوود و دانشور، زرین و مجیدیانی، مریم. (1388). مقایسه کارآیی روش­های تدریس (همیاری، کاوشگری و سنتی) در پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش­آموزان پایه پنجم ابتدایی - منطقه زیویه استان کردستان. فصلنامه پویش. شماره 7. 62- 45.
حسین پور، علیرضا. (1387). طراحی الگوی مطلوب آموزش علوم پایه پنجم ابتدایی براساس رویکرد سازنده گرایی اجتماعی با استفاده از ابزار چند رسانه ای. رساله دکترا. دانشگاه تربیت مدرس.
خفته­دل، مسعود و ادیب­نیا، اسد و مهاجر، یحیی. (1394). مقایسه تأثیر روش تدریس همیاری با روش تدریس 5‌ای بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان پسر در درس علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. پژوهش در برنامه­ریزی درسی. 12 ( 19). 103-90.
دلاور، علی. (1394). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
دلاور، علی. ( 1384 ). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
رضوی، سید عباس. ( 1386 ). مباحث نوین در فناوری آموزشی. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.
سیف، علی اکبر. (1394). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران.
شریف­زاده، حکیمه­السادات و باعزت، فرشته و جلالیان­راد، حمیده. (1395). تأثیر روش مبتنی بر زیبایی شناسی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی. اندیشه­های نوین تربیتی. 12 (3). 199- 183.
شعبانی، حسن. ( 1382 ). الگوهای پیشرفته تدریس. تهران : انتشارات سمت.
شعبانی، حسن. ( 1385 ). مهارت های آموزشی، روش‌ها و فنون تدریس. تهران : انتشارات سمت.
صفوی، امان‌اله. (1392). روش‌ها، فنون و الگوهای تدریس. تهران : انتشارات سمت.
عبدی، علی. (1393). بررسی تأثیر مدل چرخه یادگیری مبتنی بر رویکرد اکتشافی در پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس علوم تجربی. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی. 2 (6). 70-59.
عبدی، علی و نوروزی، داریوش. (1390). مقایسه اثر بخشی راهبرد تدریس مبتنی بر هوش چندگانه و روش متداول بر پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس علوم دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. شماره 37، 120-101.
عزیزی، حسین و نوروزی، داریوش و زارعی زوارکی، اسماعیل. (1394). تأثیر روش تدریس بایبی در میزان یادگیری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. 3 (5). 55-39.
عصاره، علیرضا و امام­جمعه، سید محمدرضا و اسدپور، سعید. (1394). تأثیر آموزش علوم تجربی با رویکرد زمینه­محور بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پایه هفتم. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 14 (56). 172-151.
عظیمی، اسماعیل و جعفری هرندی، رضا و موسوی پور، سعید. (1393). اثربخشی بازی‌های آموزشی رایانه‌ای بر پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس علوم. فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. 11 (15). 44-34.
علیلو، اکبر و عظیم­پور، احسان. (1395). اثربخشی روش­های نقشه مفهومی در مقایسه با روش سخنرانی بر بازده­های شناختی دانش­آموزان در درس علوم تجربی. فصلنامه پژوهش­های برنامه درسی. 6 (2). 40-25.
فاضلیان، پوراندخت؛ نوه­ابراهیم، عبدالرحیم؛ سراغی، سعید (1389)؛ اثربخشی روش تدریس 5‌ای در یادگیری و نگهداری مطالب درس علوم مقطع راهنمایی شهر نهاوند.
قاضی­طباطبایی، محمود و ودادهیر، ابوعلی. (1389). فراتحلیل در پژوهش­های اجتماعی و رفتاری. تهران: نشرجامعه­ شناسان.
قربانی زاده، وجه الله. (1394). روش تحقیق فراتحلیل با نرم افزار CMA2. نشر: بازتاب.
کاظمی، زهرا. (1392)، مدل غنی سازی درس علوم تجربی دوره ابتدایی برای یادگیری و رشد مهارت‌های شناختی دانش‌آموزان، پژوهش‌های علوم انسانی دانشگاه اصفهان. 5 (27). 66-37.
کرامتی، محمدرضا و حیدری­رفعت، ابوذر و عنایتی­نوین­فر، علی و هدایتی، اکبر. (1391). تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم و اضطراب امتحان. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 11 (44). 98-83.
کیامنش، علیرضا. ( 1377 ). یافته های سومین مطالعه بین المللی تیمز ریاضیات دوره ابتدایی. وزارت آموزش و پرورش. پژوهشکده تعلیم و تربیت.
لین­فیلر، ماری. (1387). رویکردهای یاددهی- یادگیری در علوم تجربی. ترجمه: محمود امانی تهرانی. مجله رشد آموزش زیست شناسی. شماره 44. ص 16.
محبی، عظیم. (1393). بررسی تأثیر تدریس مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی بر عملکرد دانش‌آموزان در درس علوم تجربی کلاس چهارم ابتدایی. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 13 (51). 126-111.
مصرآبادی، جواد. (1395). فراتحلیل، مفاهیم، نرم افزار و گزارش نویسی. تبریز: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
مصرآبادی، جواد و علیلو، اکبر. (1395). اثربخشی نقشه مفهومی بر یادداری و درک و کاربست مفاهیم علوم تجربی. فصلنامه روانشناسی تربیتی. شماره 40. 171-151.
معروفی، یحیی و کرد نوقابی، رسول و ساعدموچشی، لطف الله. (1393). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی. فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. شماره 2. 96-83.
معروفی، یحیی و خرم آبادی، یدالله و ملاولی، زینب. (1390). تأثیر اموزش مهارت‌های تفکر استقرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پایه­های چهارم و پنجم کم­توان ذهنی. فصلنامه کودکان استثنایی. شماره 40. 118-101.
ملکی آوارسین، صادق و مصطفی پور، روزیتا. (1394). بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری بر میزان پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی. فصلنامه آموزش و ارزشیابی. شماره 29. 60-43.
مؤمنی مهموئی، حسین و پاکدامن، مجید و دادمهر، مجید. (1392). تأثیر نرم افزار آموزشی «میشا و کوشا» بر انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم تجربی. فصلنامه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی. 4 (2). 66- 45.
مهرمحمدی، محمود. (1379). بازاندیشی فرایند یاددهی ـ یادگیری و تربیت معلم. تهران: انتشارات مدرسه.
میردریکوند، فیروز و حاجی­حسین­نژاد، غلامرضا و علی­عسگری، مجید و ادیب­منش، مرزبان. (1394). بررسی تأثیر روش تدریس فعال بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم پایه سوم راهنمایی شهر اندیمشک. فصلنامه پژوهش در برنامه­ریزی درسی. 12 (20). 144-133.
وزارت آموزش و پرورش. (1396). پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش. مرکز ملی مطالعات بین­المللی پرلز و تیمز.
هارلن، وین. (1386). نگرشی نو بر آموزش علوم تجربی در دوره ابتدایی. ترجمه: شاهده سعیدی. تهران: انتشارات مدرسه.
هومن، حیدرعلی. (1392). راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی. تهران: انتشارت سمت.
Collins, A. (1986). A sample dialogue based on a theory of inquiry teaching. Cambridge. MA: Bolt, Beranek, and Newman, Inc.
DeBoer, G. E. (1991). A history of ideas in science education. New York: Teachers College Press.
De Koning, E. , Hamers, J. H. M. , Sijtsma, K. , & Vermeer, A. (2002). Teaching Inductive Reasoning in Primary Education. Development Review. 22. 211-241.
Dochy, F. , Segers, M. , Van den Bossche, P. & Gijbels, D. (2003). Effect of problem based learning: A Meta Analysis, Learning and Instruction. The Journal of Psychology. 13. 533-568.
Hunter , J. E , 4 Schmidt , F. L. (1990). Methods of meta – analysis : correctiong error and bias in app roach. journal of Applied psychology. 80 (1). 94-106.
Haury, D. L. (2003). Teaching science through inquiry, clearinghouse for science, mathematica, and environmental education. Eric.
Rakow, S. J. (1986). Teaching science as inquiry. Bloomington. IN: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
 Strong, A. , Silver, M. & Perini, D. (2004). Teaching what matters most standard and strategies for raising student's achievement. ASCD Pub. New York.
Vanides, Yue Yin. , Miki Tomita, & Maria Araceli Ruiz-Primo. (2005). Concept Maps in the Science Classroom, National Science Teachers Association, Reprinted with permission from Science Scope. 28 (8). 27-31.