چشم اندازی تاریخی به بازنگری برنامه های درسی تربیت‌معلم در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای برنامه ریزی درسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار دانشگاه فرهنگیان

3 استاد دانشگاه مالایا مالزی

4 استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین سیر تاریخی بازنگری برنامه­های درسی تربیت‌معلم در ایران صورت گرفته است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی و تاریخی است و در پی پاسخگویی به این سؤال است که «بازنگری برنامه درسی تربیت‌معلم ایران» در گذشته چگونه انجام شده و هم اکنون چگونه دنبال می­شود؟ یافته­های حاصل از تحلیل تاریخی اسناد، گزارش­ها، منابع کتابخانه­ای و مصاحبه عمیق با پیشکسوتان حوزه تربیت‌معلم ایران نشان می­دهد که برنامه درسی تربیت‌معلم در سیر تطور خود چهار دوره را تجربه کرده است: دوره اول: دوره برنامه درسی رشته­ای (از 1297 تا 1312)؛ دوره دوم: دوره برنامه درسی چند رشته‌ای (از 1313 تا 1362)؛ دوره سوم: دوره برنامه درسی رشته­ای (از 1363 تا 1392) و دوره چهارم: دوره برنامه درسی میان‌رشته‌ای (از 1393 تاکنون). بررسی و تحلیل شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در هر یک از این دوره­ها و شناخت رویکرد حاکم بر بازنگری برنامه درسی تربیت‌معلم به دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت کمک می­کند تا ضمن درک عمیق­تر شرایط کنونی به سبب آگاهی از صبغه تاریخی، برنامه­های مناسبی را برای آینده پیش­بینی نمایند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Historical Perspective of Teacher Education Curricula Revisions in Iran

نویسندگان [English]

  • A Attaran 1
  • n Mosapour 2
  • M Attaran 3
  • A Hosseinikhah 4
1 Kh. U
2 cfu
3 m
4 kh. u
چکیده [English]

The purpose of this study is to present a historical perspective of revisions in teacher education curricula in Iran. This study is a qualitative and historical research, and seeks to compare the revisions that the teacher education curricula have undertaken throughout times. The finding from the historical analysis of documents, reports, library resources and personal interviews with experts of teacher education, has evolved four periods: the first period as the disciplinary curriculum (from 1918 to 1933); the second period as multidisciplinary curriculum (from 1934 to 1983); the third period as disciplinary curriculum (from 1984 to 2013) and the fourth period as disciplinary curriculum (from 2014). Studying and analyzing the political, social and cultural conditions in each of these periods and recognizing the major approaches toward the revision of the teacher education curriculum helps educators to enrich their understanding of the current situation through gaining awareness of the historical context and it facilitates designing fruitful programs for the future.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • curriculum revision
  • teacher education
  • history of curriculum revision
  • teacher education curricula in Iran
احمدی، پروین؛ سبحانی­نژاد، مهدی و امیری، مهدی (1394). سازمان‌دهی میان‌رشته‌ای برنامه درسی با تأکید بر اثربخشی محتوای دروس. دو فصلنامه پژوهش­های آموزش و یادگیری، سال بیست و دوم، شماره 6: 122-97.
بینشی فر، فاطمه (1392). نقش بهمن بیگی در ایجاد دانشسرای عشایری. فصلنامه پارسه، شماره 21: 85-69.
پهلوی، محمدرضا (1980). پاسخ به تاریخ. ترجمه حسین ابوترابیان (1371). چاپ سوم. تهران: انتشارات مترجم.
دفتر هماهنگی طرح­ها و برنامه­ریزی­های توسعه (1364). نگرشی بر تربیت‌معلم در ایران.
رینگر، مونیکا ام (بی تا). آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار. ترجمه مهدی حقیقت‌خواه (1393)، چاپ سوم. تهران: انتشارات ققنوس.
سلیمی، لادن؛ کشتی آرای، نرگس و فتحی واجارگاه، کوروش (1393). تبیین سیر تحول و اصلاح نظام برنامه درسی آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی در ایران. دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. سال 5، شماره 9: 73-52.
شرکایی اردکانی، جواد (1386). تربیت‌معلم در اسناد شورای عالی آموزش و پرورش. دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
شورای عالی آموزش و پرورش (1302). نظامنامه دارالمعلمین موضوع و پروگرام. گردآوری شده توسط جواد شرکایی اردکانی (1386). دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). اساسنامه دانشگاه فرهنگیان.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
صافی، احمد (1384). بررسی ساختار اداری و تشکیلات مرکزی وزارت آموزش و پرورش و‌ ارائه دیدگاه­های مختلف در مورد چشم‌انداز آینده. پژوهشکده تعلیم و تربیت.
صافی، احمد (1387). سیر تحول تربیت‌معلم در آموزش و پرورش معاصر ایران: گذشته، حال و آینده. فصلنامه تعلیم و تربیت. شماره 96: 200-173.
صافی، احمد (1391). تربیت‌معلم در ایران، ژاپن، مالزی، آلمان، انگلستان، هند و پاکستان. تهران: ویرایش.
صفی­نژاد، مهدی (1395). پیشکسوتان فرهنگی ایران. (پس از اسلام). چاب اول.
فلاحی، کیومرث (1388). بررسی جایگاه انتخاب و تربیت‌معلم در ساختار تشکیلاتی وزارت آموزش و پرورش. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
فتحی، هوشنگ (1370). تشکیلات: دفتر تربیت‌معلم. مجله رشد معلم. شماره 73: 24-22.
گال، بورگ و گال (1386). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ترجمه نصر و همکاران. تهران: سمت.
ماتی، رودی (1387). آموزش و پرورش در دوره رضاشاه. رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین: دولت و جامعه در زمان رضاشاه (مجموعه مقالات نوشته استفانی کرونین) ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: نیل.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی (1338). ‌قانون راجع به سازمان و استقلال دانشسرای عالی.
معتمدی، اسفندیار (1390). تاریخ آموزش فیزیک در ایران. چاپ سوم. تهران: نشر لوح زرین.
ملکی، حسن و سلیمی، جمال (1389). از نظام دیسیپلینی تا رویکرد بین‌رشته‌ای در برنامه درسی آموزش عالی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال اول، شماره 1: 95-65.
موسی­پور، نعمت‌الله (1387). برنامه­ریزی درسی در ایران معاصر. فصلنامه تعلیم و تربیت، سال بیست و چهارم، شماره 4 : 124-83.
مهرمحمدی، محمود (1392). برنامه درسی تربیت‌معلم و الگوی اجرائی مشارکتی آن؛ راهبرد تحولی برای تربیت‌معلم در ایران. دو فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی. سال اول، شماره 1: 26-5.
موسی­پور، نعمت اله (1393). «سخن سردبیر: معلم و برنامه درسی، اصلاح کدام‌یک در اولویت است؟» فصلنامه مطالعات برنامه درسی. سال نهم، شماره 34: 3-1.
موسی­پور، نعمت‌الله؛ احمدی، آمنه (1395). طراحی کلان (معماری) برنامه درسی تربیت‌معلم (برنامه درسی ملّی تربیت‌معلم جمهوری اسلامی ایران). شورای عالی برنامه­ریزی آموزشی.
موسی پور، نعمت اله (1396). چالش­های برنامه­ریزی میان‌رشته‌ای تربیت‌معلم در فرهنگ رشته­ای حاکم. ارائه شده در سمپوزیوم تربیت‌معلم تطبیقی در تاریخ 04/09/1396. پردیس اصفهان دانشگاه فرهنگیان.
Hokka, P. Etelapelto, A. & Rasku-Puttonen, H. (2010). Recent tensions and challenges in teacher education as manifested in curriculum discourse. Teaching and Teacher Education, 26, 845-853.
Tinoca, L. Ponte, J. P. Galvão, C. & Curado, A. P. (2013). Key Issues in Teacher Education. University of Lisboan.