امکان‌سنجی کاربرد رویکرد برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه به سه روش متمایز پذیرش، سازگارسازی و بازنگری

نویسنده

هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

چکیده

هدف پژوهش حاضر آن است تا با امکان‌سنجی زمینه‌های نظری و تجربی برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه در محدوده‌ای مشخص از مدارس منتخب در طیفی مشخص از نظر تمرکززدایی و حرکت به سمت برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه، در سه کاربندی متمایز «پذیرش»، «سازگارسازی» و «بازنگری»، فرایند تعدیل و تغییر در برنامه درسی و آموزش درس حرفه و فن دوره راهنمایی، با توجه به ساختار موجود نظام آموزشی، مورد بررسی قرار گیرد. در مجموع 36 مدرسه در قالب 18 تیم دست اندرکار برنامه­ریزی درسی مبتنی بر مدرسه در3 استان تهران، اصفهان و کردستان، در طول سال تحصیلی1391-1390، فعالیت­های طراحی، تدوین و سپس در سال بعد 1392-1391 اجرای برنامه‌ریزی حرفه و فن سال دوم راهنمایی را در کاربندی­های سه‌گانه دنبال کرده­اند. پژوهش از نوع تداومی بوده و از رویکردهای کیفی و کمّی پژوهشی در مراحل مختلف و پاسخ به سؤالات بهره برده است. در مرحلۀ اول ماهیتی توصیفی و تحلیلی داشته است. در مرحلۀ دوم با تشکیل تیم‌های برنامه­ریزی درسی مبتنی بر مدرسه در مدارس منتخب، ماهیتی توسعه‌ای داشته است. در مرحلۀ سوم یعنی اجرای برنامه درسی در مدارس شرکت‌کننده، ماهیتی ارزشیابانه داشته است. قابل‌توجه است که با توجه به محدودیت­های پیش آمده برای پژوهش در مرحلۀ سوم، فعالیت­های میدانی کامل اجرا نشد. از مهم‌ترین یافته­های پژوهش، آن است که حداقل از جهت کاربرد منابع آموزشی و کمک‌آموزشی، کاربرد فناوری­ها، رسانه­ها و نرم‌افزارهای آموزشی، بین کاربندی­های سه‌گانه در رویکرد مورد نظر تفاوت معنی­داری بوجود می­آید و مدارس در کاربندی بازنگری و سپس سازگارسازی تا حدودی قوی­تر عمل می­کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Feasibility Study on Applying School-Based Curriculum Development Approach in Framewok of the Three Wayes of Adoption, Adaption, and Revision

نویسنده [English]

  • N S
هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
سرمد، زهره؛ عباس بازرگان؛ الهه حجازی (1379). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چ 4، تهران: انتشارات آگاه.
سلسبیلی، نادر و دیگران (الف 1382). سند و منشور اصلاح نظام آموزش و پرورش ایران (پیش‌نویس دوم)، وزارت آموزش و پرورش. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
سلسبیلی، نادر (ب 1382). «عوامل تأثیرگذار سیاسی- اجتماعی، تفاوت در تأکیدها و تعارض‌های ارزشی، فلسفی و دیدگاهی در طراحی و تدوین برنامه‌های درسی». گزارش محور اول از مجموعه مطالعه در مسائل و مباحث حوزه برنامه‌ریزی درسی و روش‌های تدریس. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
سلسبیلی نادر؛ حسینی، سید محمدحسین (1383). برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه. ویژگی‌ها، نوآوری‌ها و چالش‌ها. تک‌نگاشت شماره 38. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
سلسبیلی،‌ نادر (1386). گذار نظام برنامه‌ریزی درسی ایران به سمت عدم تمرکز در طراحی و تدوین برنامه درسی با تأکید بر برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات برنامه درسی، سال اول، شماره 4، بهار 1386. ص 49-68
شورت، ادموند (1387). روش­شناسی مطالعات برنامه درسی. ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران. تهران: انتشارات سمت با همکاری انتشارات پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
کاربست یافته‌های پژوهشی در اصلاحات آموزشی (1378). اجلاس بین‌المللی تعلیم و تربیت درباره تحقیقات و اصلاحات آموزشی (توکیو، 1995). ترجمه فاطمه فقیهی قزوینی. تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم و تربیت.
گویا، زهرا؛ ایزدی، صمد (1382). برنامه‌ درسی ملی، تمرکز و عدم تمرکز در برنامه درسی، در جستجوی الگوی مناسب، گزارش پژوهش محور مطالعاتی چهارم از مجموعه مطالعه در مسائل و مباحث اساسی حوزه برنامه‌ریزی درسی و روش‌های تدریس. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
مکتبی، سید حبیب؛ حنیفی، فریبا (1384). سیر تحولات آموزش و پرورش در ایران؛ از ایران باستان تا هزاره سوم. تهران: فراشناختی اندیشه.
مهرمحمدی، محمود (1381). برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. مشهد: به­نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).
هومن، حیدرعلی (1374). استنباط آماری در پژوهش رفتاری. چاپ سوم. تهران: نشر پارسا.
Bezzina, M.(1991). Teachers’ perceptions of their participation in school based curriculum development: a case study. Curriculum Perspectives, 11(2), 39-47.
Brady, L. (1992). Curriculum development: fourth edition. Sydney: Prentice Hall.
Brady, L. (1995). School based curriculum development and national curriculum: can they coexist? Curriculum and Teaching, 10(1), 47-54.
Bolsted, R. (2004). School-Based Curriculum Development: Principles, Processes, and Practices.New Zealand: NZCER Press.
Brooks, M. G. (1991). Centralized Curriculum: Effects on the Local School Level. In the Politics of Curriculum Decision - Making. New York: State University of New York.
Chen, S. H. & Chung, J.(2000). School Improvement in Taiwan: Problems and Possibilities. Taipei: Taiwan ROC. Paper Presented at International Congress for School Effectiveness and Improvement in Hong Kong.
Cohen, R. M. (1995). Understanding How School Change Really Happens. California: Corwin Press Inc. Thousand Oaks.
Connelly, M. F.& Fang He, M., & Phillion, J. (Eds.). (2008). The SAGE Handbook of Curriculum and Instruction. Thousand Oaks California: Sage Publications, Inc.
Dellar, G. B. (1995). The Impact of School – Based Management on Classroom practice at the secondary school- level. Issues in Educational Research, 5(1), 23-24.
Fullan, M. & Miles, M.(1991). Getting educational reform right: what works and what doesn’t.Unpublished paper, University of Toronto: Center for Policy Research.
Harlen, W.(1991). Science Education in Primary School, International Encyclopedia of Curriculum, Arieh Lewy. Oxford: Pergamon Press.
Howells, H. (2003). Teacher Professionalism and Curriculum Power: a cautionary tale. English in Australia, 136, 27-39.
Kenndey, K. J. (1992). School- Based Curriculum Development as a Policy Option for the 1990’s: An Australian Perspective, Journal of Curriculum and Supervision. Winter 1992,  7(2).
Lewy, A. (1991). National and School Based Curriculum Development. Fundamentals of Educational Planning. Paris: UNESCO.
Marsh,C., Day,C., Hannay, L.,& McCutchon, G. (1990). Reconceptualizing School Based Curriculum Development. London: The Falmer Press.
Sabar, N. (1994). Curriculum Development at School Level. In Torsten Husen & Neville Postlethwaite (ed.). The International Encyclopedia of Education.Second ed. V. 9, Oxford: Pergamon Press Inc.
Sabar, N., Rudduck, J., & Reid, W. (1987). Partnership and autonomy in school- based curriculum development. University of Sheffield: Division of Education.
Short, E. C. (1991), Forms of Curriculum Inquiry, Albany, NY: State University of New York Press.
Skilbeck , M. (1984). School Based Curriculum Development. London: Harper and Row Publishers.