گونه شناسی تجارب دینی دانش آموختگان دبیرستانی و میزان انطباق آن با اهداف اعتقادی نظام آموزشی ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار دانشگاه فرهنگیان

3 استاد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران

4 دانشیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

پژوهش حاضر ماهیت تجربه دین‌داری و انواع آن و همچنین میزان انطباق تجارب مذکور با اهداف اعتقادی نظام آموزش و پرورش رسمی کشور را از منظر دانش‌آموختگان این نظام بررسی کرده است. این پژوهش به‌صورت کیفی و به روش پدیدارشناسانه انجام شد. دوازده دانش‌آموخته نظام با روش نمونه‌‌گیری هدفمند از بین خانواده‌های دین‌دار و غیر دین‌دار انتخاب شدند و با آن‌ها مصاحبه نیمه‌سازمان‌یافته و عمیق انجام شد. آنگاه متن مصاحبه‌ها با روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش در قسمت توصیف تجارب دین‌داری حول محور ابعاد سه‌گانه دین‌داری (اعتقادات با سه زیر مقوله خدا، معاد، نبوت، اخلاق و احکام) تنظیم و برای تعیین میزان انطباق آن با اهداف اعتقادی نظام، مقوله‌های حاصل با مقوله‌های موجود در اهداف نظام آموزشی که بر اساس مؤلفه‌های دین رسمی نام­گذاری شدند، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در گونه­های دین‌داری انواع خاصی از دین‌داری با محوریت باور قلبی به خدا، گرایش به مسائل اخلاقی با منشأ درونی و فطری و تبعیت از عقل در فروع دین (به‌جای تبعیت از علمای دینی) در میان دانش‌آموختگان سطح دیپلم رایج است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of High School Graduates' Religious Experience and its Conformity with the Ideological Goals of Iran's Educational System

نویسندگان [English]

  • B A 1
  • N M 2
  • Kh B 3
  • M A 4
1 دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه خوارزمی
2 دانشیار دانشگاه فرهنگیان
3 استاد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
4 دانشیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه خوارزمی
ابوالمعالی، خدیجه، (1390): پژوهش کیفی از نظر تا عمل،تهران: نشر علم.
آریایی نیا، مسعود، (1388): درآمدی بر علوم انسانی انتقادی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ایمان، محمدتقی، (1388): مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باقری، خسرو، (1387): هویت علم دینی نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
باقری، خسرو، (1380): آسیب و سلامت در تربیت دینی، تربیت اسلامی، شماره 6، صفحات 14-60.
حاجی ده آبادی، محمدعلی، (1380): آسیب‌شناسی روش اسوه پردازی در تربیت دینی، تربیت اسلامی، شماره 6، صفحات 134-141.
دانایی‌فرد، حسن، کاظمی، حسین، (1390): پژوهش‌های تفسیری در سازمان استراتژی‌های پدیدارشناسی و پدیدار نگاری، تهران: دانشگاه امام صادق.
سراج زاده، حسین، (1384): چالش‌های دین و مدرنیته مباحثی جامعه‌شناختی در دین‌داری و سکولار شدن، تهران: انتشارات طرح نو.
شورت، ادموند سی، (1387): روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه محمود مهر محمدی و همکاران، تهران: انتشارات سمت.
صالحی امیری، رضا، (1387): مسائل اجتماعی دین در ایران، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
کشاورز، سوسن، (1387): شاخص‌ها و آسیب‌های تربیت دینی، دو فصل­نامه تربیت اسلامی، سال سوم، شماره 6، بهار و تابستان، صفحات 93-122.
گال، مردیت. بورگ، والتر. گال، جویس، (1388): روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ترجمه نصر، احمدرضا و همکاران، جلد اول و دوم، تهران: انتشارات سمت و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
مک کارتی، ای، دی، (1388): معرفت به‌مثابه فرهنگ جامعه‌شناسی معرفت جدید، زیر نظر و مقدمه: توکل، محمد، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
میرسندسی، محمد، (1390): مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی دین و انواع دین‌داری، تهران: انتشارات جامعه شناسان.