طراحی، اجرای آزمایشی و اعتباربخشی آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی

نویسنده

دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

امروزه ارزشیابی از ساختار شناختی فراگیران بخش مهم و رو به گسترشی از پژوهش‌های سنجش تحصیلی را شامل می‌شود. یکی از پرکاربردترین شیوه‌های سنجش ساختار شناختی، آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی هستند. هدف از تدوین این مقاله طراحی، اجرای آزمایشی و اعتباربخشی آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی در متن‌های درسی فارسی است. در این پژوهش ابتدا چگونگی طرح چهار نوع آزمون مبتنی بر نقشه مفهومی (ترسیم آزاد، ترسیم هدایت شده، تکمیل آزاد و تکمیل هدایت شده ) تشریح می‌شود. سپس به چگونگی اجرای آزمون‌ها پرداخته می‌شود که در این پژوهش این آزمون‌ها در بین یک نمونه 221 نفری از دانش‌آموزان سال دوم متوسطه رشته علوم تجربی شهر تبریز که در هشت کلاس حضور داشتند، اجرا شد. در گام آخر در مورد نتایج اعتباربخشی این آزمون‌ها بر اساس شاخص‌های روایی محتوایی، روایی ملاکی، روایی افتراقی و پایایی نمره گذاران ارائه می‌شود. یافته‌های کیفی پژوهش نشان دادند که طراحی و اجرای آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی در متن‌های درسی فارسی امکان‌پذیر می‌باشد. یافته‌های کمّی نیز نشان دادند که این آزمون‌ها از روایی محتوایی بالایی برخوردار هستند. همچنین نمرات حاصل از این نوع آزمون‌ها دارای مقادیر متفاوت همبستگی ( با مقدار متوسط 50/0 ) با یک آزمون چهارگزینه‌ای بودند (روایی ملاکی). همچنین همه آزمون‌های نقشه مفهومی به‌خوبی از عهده تشخیص تفاوت بین نمرات دو گروه تحصیلی بالا و پائین برآمدند(روایی افتراقی). دیگر نتایج نشان دادند که ضریب توافق نمره گذاران آزمون‌های نقشه مفهومی در حد بالایی است(پایایی نمره گذاران). 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing, Implementing, and Validating the Concept Map-Based Tests

نویسنده [English]

  • J M
دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
سیف، علی اکبر. (1382). اندازه گیری، سنجش، و ارزشیابی آموزشی. تهران: نشر دوران.
سیف، علی اکبر. (1387). سنجش فرایند و فراورده تحصیلی: روش‌های قدیم و جدید. تهران: نشر دوران.
مصرآبادی، جواد.، فتحی آذر، اسکندر.، و استوار، نگار .(1384). اثربخشی ارائه، ساخت فردی و ساخت گروهی نقشه مفهومی به‌عنوان یک راهبرد آموزشی. فصلنامه علمی - پژوهشی نوآوری­های آموزشی.13، 31-11.
مصرآبادی، جواد.، علوی، الهه.، و استوار، نگار. (1385). مقایسه اثربخشی استفاده از نقشه مفهومی به‌عنوان یک راهبرد یاددهی یادگیری در پیشرفت درسی دروس مختلف. چکیده مقالات و طرح‌های نوآورانه در همایش ملی نوآوری‌های آموزشی. تهران: دی‌ماه1385، مؤسسه پژوهش برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی.
مصرآبادی، جواد.، حسینی نسب، داوود.، فتحی آذر، اسکندر. و مقدم واحد، محمد. (1387). اثربخشی راهبرد یاددهی - یادگیری  نقشه  مفهومی بر بازده‌های شناختی  -عاطفی در یادگیری درس زیست شناسی. مجله روانشناسی دانشگاه تبریز. شماره 8، 128-105.
مصرآبادی، جواد.، حسینی نسب، داوود.، فتحی آذر، اسکندر. و مقدم واحد، محمد. (1386). تأثیر ساخت و ارائه نقشه مفهومی و سبک یادگیری بریادداری، درک و حل مسئله در زیست شناسی. مطالعات تربیتی و روان شناسی، شماره 10(3)، 162-141.
مصرآبادی، جواد. (1389). امکان سنجی به کارگیری روش‌های ارزشیابی مبتنی بر نقشه مفهومی در زیست شناسی.  طرح پژوهشی چاپ نشده: مؤسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی.
مصرآبادی، جواد.، فتحی آذر، اسکندر.، و استوار، نگار .(1384). اثربخشی ارائه، ساخت فردی و ساخت گروهی نقشه مفهومی به‌عنوان یک راهبرد آموزشی. فصلنامه علمی - پژوهشی نوآوری‌های آموزشی. شماره13، 31-11.
مصرآبادی، جواد.، استوار، نگار. (1388). تأثیر اثربخشی نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دردروس زیست شناسی، روان شناسی و فیزیک. اندیشه‌های نوین تربیتی،5 (1)، 114-93.
مصرآبادی، جواد. (الف،1390). پیامدهای شناختی و عاطفی استفاده از اسلاید در کلاس درس. فناوری آموزش، 5(4)، 308-299.
مصرآبادی، جواد. (ب،1390). بررسی روایی و پایایی شیوه‌های نمره‌گذاری آزمون‌های مبتنی بر نقشه مفهومی، زیر چاپ در فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی.
Chang,  K.E.,  Sung ,Y.T.,  & Chen, S.F. (2001).  Learning through computer- based concept mapping with scaffolding aid. Journal of Computer Assisted Learning, 17, 21-33.
Chularut, P., & DeBacker, T.K. (2003). The influence of concept mapping on achievement, self-regulation, and self-efficacy in students of English as a second language. Contemporary Educational Psychology, 29, 248-263.
Farrokh, K. & Krause, G. (1996). The relationship of concept-mapping and course grade in cell biology. Meaningful Learning Forum. On the World Wide Web: http:// www2.ucsc.edu/mlrg.
Herl, H., & Baker, E.D. (1996). Construct validation of approach to modeling cognitive structure of US history knowledge. Journal of Education Research, 89, 213–230.
Herl, H., & Baker, E.D. (1996). Construct validation of approach to modeling cognitive structure of US history knowledge. Journal of Education Research, 89, 213–230.
Jacobs-Lawson, J.M., & Hershey, D.A. (2002). Concept Maps As an Assessment Tool in Psychology Courses. Teaching of Psychology, 29(1), 25-29.
Keppens, J., & Hay, D. (2008).Concept map assessment for teaching computer programming. Computer Science Education,  18(1), 31–42.
Kilic, G.B. (2003). Concept maps and language: a Turkish experience. International Journal of Science Education, 25, 1299-1311.
Liu, X., Hinchey, M. (1993). Validity and reliability of concept map as an alternative science assessment. Published in the proceedings of international Seminar on Misconceptions and Educational Strategies in Science and Mathematics. Department of Education, Ithaca, NY: Cornell University.  
Markham, K.M., Mintzes, J.J. & Jones, M.G. (1994).The concept map as a research and evaluation tool: further evidence of validity. Journal of Research in Science Teaching, 31, 91-101.
McClure, J, R., Sonak, B., & Suen, H, K. (1999). Concept map assessment of classroom learning:Reliability, validity, and logistical practicality. Journal  of Research in Science Teaching, 4, 475–492.
Novak, J. D., & Gowin, D. B. (1984). Concept mapping for meaningful learning. Cambridge University Press, Cambridge.
Rice, D.C., Ryan, J.M. & Samson, S.M. (1998). Using concept mapping to assess student learning in the science classroom: Must different methods compete? Journal of Research in Science Teaching, 35(10), 1103-1127.
Ruiz-Primo, M.A. & Shavelson, R.J. (1996). Problems and issues in the use of concept maps in science assessment. Journal of Research in Science Teaching, 33, 569–600.
Shavelson, R.J., Ruiz-Primo, M., & Wiley, E. (2005). Windows into the mind. Higher Education, 49, 413–430.
West, D., Park, J., Pomeroy, J., & Sandoval, J. (2002). Concept mapping assessment in medical education: A comparison of two scoring systems. Medical Education, 36, 820–826.
West, D.C, Pomeroy, J.R, Park, J.K, Gerstenberger, E.A, & Sandoval, J.H. (2000). Critical thinking in graduate medical education: a role for concept mapping assessment? Journal of American Medicine Association, 284, 1105–10.