بررسی مضامین و تعارضات فرهنگی در محتوای کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان

2 آموزش و پرورش استان خراسان رضوی

3 دانشگاه فرهنگیان

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی سهم مؤلفه­های فرهنگی و نیز شناسایی تعارضات ­فرهنگی در محتوای کتاب‌های فارسی­دوره­ ابتدایی است. در این پژوهش که به روش ­تحلیل ­محتوای کمی انجام شد؛ جامعه­ آماری شامل شش ­کتاب ­­فارسی ­بخوانیم در دوره ­ابتدایی در سال تحصیلی 1395-1394 بود که به­ روش ­تمام­شماری مورد بررسی ­قرار گرفتند. مقوله­های کدگذاری به شیوه­ قیاسی نیز مستخرج از مؤلفه­های ­فرهنگی ­شورای ­عالی­ انقلاب ­فرهنگی بود که ­در ­قالب پنج­ مؤلفه ­شامل"ارزش‌های ­عمومی­ دینی ­و اخلاقی"،"هنجارهای ­قانونی"،"هنجارهای دینی" ،" نمادهای ­ملی"و"نمادهای­­ مذهبی" بررسی ­شد. نتایج نشان داد که تنها حدود 26 درصد ­از­ محتوای­ کتاب‌های ­فارسی در شش پایه، دارای مضامین ­فرهنگی هستند. همچنین مضامین ­فرهنگی ­مطرح شده نیز در 84 مورد دارای ­تعارض با شاخص­های ­­فرهنگی ­مصوب ­شورای ­عالی انقلاب ­فرهنگی می­باشند. جهت تعیین ثبات ­و اعتباربخشی به یافته­ها، از کدگذار دوم برای بیش از50 درصد موارد استفاده ­شد که میزان توافق برابر با90/ مشاهده شد. از مهم­ترین پیشنهادهای این ­پژوهش می­توان به افزایش­ و بهبود محتوا در زمینه سه مؤلفه "ارزش‌های ­عمومی ­دینی ­و اخلاقی" ،"نمادهای­­ملی" و"هنجارهای ­قانونی" اشاره نمود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Cultural Content and Conflicts in Farsi Elementary Textbooks

نویسندگان [English]

  • E Keramati 1
  • A Kazemi 2
  • S.K Hosseini 3
1 Farhangiyan
2 E.Khorasan
3 cfu
ازغندی، علیرضا. محمدی­ مهر، غلامرضا. (1395). بازنمایی­هویت­ ملی درکتاب­های ­فارسی­مقطع ­دبستان. فصلنامه ­مطالعات­ ملی (1)17 . صص 52-39
ایشانی، طاهره؛ حاجی­حسین، منیژه. (1396). نقش­ کتاب­ فارسی­ بخوانیم ­در ­ابتدایی­ در هویت ­ملی (با تأکید ­بر فرهنگ ­و میراث­فرهنگی). فصلنامه ­مطالعات ­ملی. (2)18. صص131- 115
حیدرپور، محمد. محمدی­ مزینانی، آتوسا. (1392). جامعه­ شناسی­ فرهنگ. تهران: جامعه ­شناسان.
ربیعی، مهدی. محبی­ امین، سکینه. (1388). تحلیل­ محتوای ­کتاب­های­ درسی­ دوره­ ابتدایی ­بر حسب­ سازه ­الگوی­ مصرف (با تأکید بر آیات­و روایات). فصلنامه فرهنگی­ دفاعی زنان و خانواده. (5) 16.صص142-113
ساروخانی، باقر. (1385). روش­های­تحقیق ­در علوم ­اجتماعی. ج1. تهران: پژوهشگاه ­علوم­ انسانی ­و مطالعات ­فرهنگی.
صالحی ­امیری، رضا (1392). آسیب ­شناسی ­فرهنگی ­در ایران.تهران: ققنوس.
صالحی ­عمران، ابراهیم. شکیباییان، طناز. (1386). بررسی­ میزان ­توجه­ به ­مؤلفه­های­ هویت ­ملی­ در ­کتاب­های ­درسی ­دوره ­ابتدایی، فصلنامه­مطالعات ­ملی، (1) 29. صص 84-63
صدیق ­اورعی، غلامرضا. (1379). تعارض­های ­فرهنگی­ و وفاق­ اجتماعی. مجله ­اینترنتی ­ایران­پرس: شماره24. قابل ­بازیابی ­در http://www.iranpress.ir
صفایی­نژاد، قاسم. (1388). مدیریت ­تعارض­ با نگاهی ­به ­تعارضات­ فرهنگی ­در ایران. پایان­نامه ­ارشد مدیریت­ رسانه. دانشگاه ­علامه­طباطبایی.
ضرغامیان، مهدی. (1383). زبان­شناسی­­ و ­آموزش­ و پرورش: راهنمای ­آموزش­ مهارت­های ­زبانی ­در دبستان. تهران: مدرسه
طالبی، ابوتراب. (1380). بررسی ­تعارض ­بین ­ارزش­های ­مذهبی ­و کنش­های­ اجتماعی ­در بین ­جوانان (صص353-341). در مجموعه مقالات ­جامعه ­و فرهنگ. به­کوشش­ نعمت­اله ­موسی­پور و همکاران. تهران: آرون
عابدی ­جعفری، حسن. تسلیمی، محمدسعید. فقیهی، ابوالحسن. شیخ­زاده، محمد. (1390). تحلیل­ مضمون ­و شبکه ­مضامین: روشی­ ساده و کارآمد ­برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی. اندیشه ­مدیریت ­راهبردی. (2)5. صص 198-151.
فروتن، یعقوب. (1393). الگوهای ­بازنمایی ­هویت ­ملی ­در سیستم ­آموزشی ­ایران. فصلنامه­ مطالعات ­ملی. (1) 15، صص23-3.
فیاضی، مرجان (1388). تعارض ­ادراک ­شده­ و سبک­های ­مدیریت ­آن. پژوهش ­نامه ­مدیریت­ تحول. (2)1، صص110-90.
کوئن، بروس. (1383). مبانی ­جامعه شناسی. ترجمه ­غلام ­عباس ­توسلی ­و دکتر رضا فاضل. تهران: سمت.
محسنی، منوچهر. (1391). مقدمات ­جامعه­ شناسی­ با تجدیدنظر و بازنگری. تهران: دوران.
محمودی، محمدتقی. (1390). تحلیل ­محتوای ­کتاب­های ­درسی­ تعلیمات­ اجتماعی­ دورة ­راهنمایی ­تحصیلی ­از ­منظر نوع ­رویکرد آموزش شهروند. یژوهش در برنامه­ریزی ­درسی. (1)8، صص 108-96.
محمودی، محمدتقی. (1391). مطالعات فرهنگی و برنامه ­درسی: دیدگاه­ها و موضوعات. فصلنامه ­مطالعات­ برنامه ­درسی. (26)7. صص 54-33.
مقدم، علیرضا. سهرابی، طیبه. (1391). تحلیل ­محتوای­ کتاب­های ­ریاضی ­دوره ­ابتدایی­از منظر­ مؤلفه­های ­فرهنگی.­ فصلنامه­ مطالعات­ برنامه­ درسی. (25)7. صص138-115.
ملک­پور، علی (1381). تعارض­ فرهنگی­ دولت­ و مردم در ایران (1380-1357).تهران: آزاد اندیشان.
منصوری، علی. فریدونی، آزیتا. (1388).تبلور هویت ­ملی ­در کتب­ درسی. فصلنامه مطالعات­ ملی (2)38، صص46-27
ناظمی­اردکانی، مهدی. رمضانی، علی. (1391). درآمدی­ بر مهندسی ­فرهنگی ­نظام ­توسعه ­امنیت­ پایدار (ارائه­ مدلی­از ­امنیت­ با مدیریت­تعارض­ در سایه مهندسی­فرهنگی).آفاق امنیت. (5)15، صص37-5.
هاشمی، سیدضیاء. قربانعلی­زاده، مژده. (1393). هویت ملی ­در کتب مطالعات­ اجتماعی ­دورة ­ابتدایی. ­فصلنامه ­مطالعات­ ملی، (4)15، صص72-49.
هولستی، ال.آر (1385).تحلیل­محتوی­ در علوم ­اجتماعی ­و انسانی.ترجمه ­نادر سالارزاده ­امیری. تهران: دانشگاه ­علامه ­طباطبایی.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), Pp 77-101
Cohen, A. Timmons, J. C. & Fesko, S. L. (2005). The Workforce Investment Act: How policy
conflict and policy ambiguity affect implementation. Journal of Disability Policy Studies.15. pp 221–230
Cooper, R.N. (2012). Unexpected realities: lessons from China’s new english textbook implementation. International Journal of Education Policy & Leadership. 7 (2). pp 1-17
Deslandes, R. Barma, S. and Masse-Morneau, M. (2016).Teachers’ Views of the School Community Support in the Context of a Science Curricular Reform. Journal of Education and Learning. 5 (2). Pp 220-232
Gray, B. Coleman, P. T. & Putnam, L. L. (2007). Intractable conflict: new perspectives on the causes and conditions for change. American Behavioral Scientist. 50 (11). pp1415- 1429
Hopkins, J. L. Monaghan, C. H. & Hansman, C. A. (2009). Conflict and collaboration: Providers and planners implementing the Workforce Investment Act (WIA). Adult Education Quarterly, 59 (3). pp 208–226.
Karst, K. L. (2003). Law, cultural conflict, and the socialization of children. California Law Review. 19 (4). Pp967-1028
Ngwenyama, O. and Nielsen, P. A. (2003). Competing values in software process improvement: an assumption analysis of CMM from an organizational culture perspective,” IEEE Transactions on Engineering Management. 50 (1), pp 101-111.
Stivastava, S. (2015).A study of awareness of cultural heritage among the teachers at university level. Universal Journal of Educational Research. 3 (5). pp 336-344
Tomo, R. (2012). A cultural comparison of conflict-solution styles displayed in the Japanese, French, and German school texts. Psychology Research. 2 (12). Pp719-728
Weber, R. A. and Camerer, C.F. (2003) cultural conflict and merger failure: an experimental approach. Management Science. 49 (2). Pp 400-415