مقایسه میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانه تربیت در کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی قبل و بعد از اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه کاشان

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه کاشان

چکیده

هدف از انجام مقاله حاضر بررسی محتوای کتاب‌های آموزش زبان فارسی دوره ابتدایی از نظر میزان توجه به ساحت‌های تربیتی در دو بازه قبل و بعد از سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش بود. به این منظور، تغییرات محتوای کتب به شیوه تحلیل محتوا بررسی و مقایسه شد. پیکره زبانی مورد تحلیل در این پژوهش توصیفی و تحلیلی، کتاب‌های فارسی اول تا پنجم در دوره بلافاصله قبل از اجرای سند تحول و کتاب‌های فارسی اول تا ششم بلافاصله پس از اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سال 1390 بود. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوا با روایی تایید شده توسط متخصصان و ضریب توافق کدگذاری بالا بود. داده‌های حاصل از کد گذاری محتوای کتب، با استفاده از آمار توصیفی و روش آنتروپی شانون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد که در دوره قبل از اجرای سند، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به بُعد اعتقادی-اخلاقی-عبادی و بُعد اقتصادی-حرفه‌ای است (18/0 ) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به بُعد زیستی-بدنی ( 14/0). پس از اجرای این سند نیز، بیشترین ضریب اهمیت در همین ابعاد بود. شاخص‌های کتب منطبق با این سند تغییر نکرده و میزان توجه به مؤلفه‌های تربیتی مورد نظر در سند تحول، در کتب فارسی پایه‌های متفاوت دوره ابتدایی به طور نامتوازن توزیع شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Attention to Educational Domains in Textbooks on Persian Language for Iranian Elementary Schools: Periods Before and After the Implementation of the Document on fundamental Reform in Education

نویسندگان [English]

  • Abbas Zare-ee 1
  • Hossien Ghorbanpoor 2
  • Somayyeh Bagheri 2
1 English Department, faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kashan
2 Persian Department, University of Kashan
چکیده [English]

The purpose of the study was to compare the amount of attention paid to educational domain elements derived from the reform document in the two periods before and after its implementation. In line with the purpose of the study, changes in the content of Persian (Farsi) textbooks after the implementation of the on Education Fundamental Reform Document by the Iranian Ministry of Education were analyzed. The corpus of textbook content analyzed in this study included the whole content of textbooks used for the first to the fifth grade in the period immediately prior to the implementation the document and the whole content of textbooks used for the first to sixth grades in the period immediately following the implementation of the document in 2011. The collected data were coded using a content analysis checklist with high validity and acceptable coding agreement. The data were analyzed using descriptive statistics and Shannon entropy method was employed to determine the significance of coded themes. The results show that highlighting educational domains in the document has been unevenly distributed in textbooks for teaching Persian in elementary schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • textbook evaluation
  • content analysis
  • Persian books
  • educational domains
  • Education Fundamental Reform Document
باب الحوائجی، فهیمه؛ عینی، اکرم (1388). تحلیل محتوای میزان به کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت تربیت سند ملی چشم انداز بیست ساله آموزش و پرورش ساحت فرهنگی هنری و ساحت علمی فناوری، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره 48، صص 163 تا 184.
جلالی، مریم و پورخالقی، مهدخت (1391). انواع اقتباس محتوایی از متون تعلیمی کهن. سبک شناسی نظم و نثر پارسی (بهار ادب)، پاییز، دوره 5، شماره 3، از صفحه 195 تا 214.
جمالی‌زاده، حکیمه (1384)، شناسایی و طبقه‌بندی آموزه‌ها و مفاهیم اخلاقی درسی مقطع ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
حامدی شیروان، زهرا؛ شریفی، شهلا (1392). بررسی ایدئولوژی دینی در ادبیات کودک در چارچوب رویکرد تامپسون، چهارمین همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان، ایران، شیراز.
رشیدی، ناصر؛ راغ‌نژاد، محسن (1393). ارزیابی محتوایی کتاب‌های زبان فارسی (درس‌های پایه و پایتخت ایران) در چارچوب طبقه‌بندی تجدیدنظرشدۀ بلوم، دوفصلنامه علم زبان، شماره 3، صص 106-83.
رضایی، محمد؛ تشویق، فاطمه (1392). بازخوانی سنجه‌های سرمایۀ فرهنگی، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 2، شماره 1، صص 9-35.      
سبزی پور، امیر؛ حسنی راد، تورج (1391). بررسی برخی مولفه‌های تربیتی درمتون تعلیمی کهن، فصلنامه سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره 17، صص 195 تا 214.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مصوبه شورای عالی وزارت آموزش و پرورش (1390).
شاکر، مجتبی (1385).رسانه‌‌های جمعی و انتخابات. چاپ اول، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
شاهسون قره غونی، فاطمه؛ شاهسون قره غونی، افسانه؛ واحدی ذبیحی، بهاره و نظام‌دوست، فاطمه (1395). تحلیل محتوای کتب فارسی خوانداری ششم پایه دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه احترام. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزه تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم: مرکز تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
شکوهی، غلامحسین (1387)، تعلیم و تربیت و مراحل آن. چاپ بیست و دوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی(به نشر).
صادق زاده، رقیه؛ منادی، مرتضی (1387). جایگاه نمادهای هویت ملی در کتاب‌های درسی ادبیات فارسی و تاریخ دوره ی متوسطه: رشته علوم انسانی، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 27، صص 125-136.
صالحی عمران، ابراهیم؛ ایزدی، صمد و رضایی، فرزانه (1388). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های آموزش جهانی. مجله علمی پژوهشی علوم تربیتی. تابستان و پاییز شماره 13 و 14 از صفحه 141 تا 176.
صالحی عمران، ابراهیم؛ عابدینی، میمنت و منصوری، سیروس (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های امنیت اجتماعی. فصلنامه پژوهش‌های انتظام. دوره 4، شماره 3، صفحه 41 تا 64.
صالحی عمران، ابراهیم؛ هاشمی، سهیلا و ایران‌نژاد، منصوره (1391). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره آموزش ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های شادکامی. مجله نوآوری‌های آموزشی، علوم تربیتی، زمستان ، شماره 44، صفحه 141 تا 164.
فیاض، ایراندخت (1387). بررسی فراتحلیلی محتوای کتاب‌های درسی در رابطه با ارزش‌های اسلامی_ایرانی. راهبرد فرهنگ، بهار، شماره 1، از صفحه 11 تا 40.
مکتبی فرد، لیلا (1393). تحلیل محتوا و نقد ادبی در ادبیات کودکان: خواهران غریب یا قریب، دو فصلنامه مطالعات ادبیات کودک، شماره 9، صص 135 تا 156.
مهرآوران، محمود و رضایی، احمد (1396)، جایگاه زبان و سخن اخلاقی در ادبیات فارسی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌نامه اخلاق، تابستان، سال دهم، شماره 36، صفحات 146 تا 174.
مطلق،عادله؛ خادمی، ملوک و دانشگر، مریم (1398). بررسی آموزش نوشتن در کتاب‌های درسی آموزش فارسی و نگارش دوره ابتدایی برمبنای رویکرد فرآیندمحور و برنامۀ قصد‌شده. زبان پژوهی11(32).
نقوی‌زاده، نداسادات و احمدیان طبسی، نجمه (1394). نقد و بررسی فارسی پنجم ابتدایی براساس مقوله‌های فعال و غیرفعال به روش ویلیام رومی. اولین کنفرانس علمی پژوهشی راه‌کارهای توسعه و ترویج آموزش علوم در ایران. گله‌دار، دانشگاه پیام نور.
نقیب‌زاده، میر عبدالحسین (1390). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. طهوری، تهران، صفحه 125.
نوریان، محمد (1386). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی اول دبستان در ایران، روان‌شناسی تحولی. دوره 3، شماره 12، از صفحه 357 تا صفحه 366.
Babolhavayeji, F. & Eini, A. (2009). Content analysis of the use of literacy standards in tow educational domains. Library and Information Sciences. 48, pp. 163-184. [In Persian]
Hamedi Shirvan, Z. & Sharifi, Sh. (2013). Ideology in Youth Lietrature. In the 4th National conference on Youth Literature, Shiraz, Iran. [In Persian]
Jalali, M. & Poorkhaleghi, M. (2012). Types of adaptation in traditional texts. Bahār-i adab, 5(3). Pp. 195-214. [In Persian]
Jamalizadeh, H. (2005). Identification and classification of moral teachings in primary scholls. Unpublished Masters Dissertation, Shahid Bahonar University. [In Persian]
Motlagh, A, Khademi, M. & Daneshgar, M. (2019) Study of teaching writing in reading and writing textbook of elementary schools based on the process-oriented approach and an intended program. Quarterly Journal of Research in Linguistics, Al-ZahraUniversity, 11 (32), pp. 2018-2019 [In Persian]. xddsaa